ကညီဖိလဿအဲကလံးခီလနံဢ္တဿ္ပဿအစိၯ (၁၈၂၆-၁၉၄၁)

(က) အဲကလံးပယီၯတဿ္ဒုးအခီဢ္ထံးတဘ်ီ(၁၈၂၄-၁၈၂၆)

စးထီဢ္လဿပယီၯစီၯပၯ(ဘိုးေတာ္ဖုရား)အစိၯန့ဢ္ရဿဿ္ခဿဢ္ဒီးဘ့ကလါကီဿ္ခံဘ့ဢ္အဘဿဢ္
စဿၯတဿ္သဘံဢ္သဘုဢ္အိဢ္ထီဢ္၀ဲအကလုာ္ကလုာ္အဃိ အဲးကလံးဒီးပယီၯအတဿ္ရ့လိာ္
အသးဖ့ဢ္ဆဿထီဢ္၀ဲဒဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္တုၯဖဲပယီၯစီၯပၯ(ဘျကီးေတာ္ဖုရား)အစိၯန့ဢ္ထံဆဿ
ကီဿ္ဆဿတဿ္သဘံဢ္သဘုဢ္အံၯတုၯ၀ဲဒဢ္ဆူအအဿကတဿဿ္လီၯ. ဖဲ၁၈၁၉နံဢ္န့ဢ္ပယီၯစီၯ
ပၯ(မာျဂစ္ဆင္) န့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္ကီၯလၯသူစီၯပၯထံဢ္၀ဲပယီၯသုးမုဿ္ဒိဢ္န့ဢ္ဒီး ဒုး၀ဲတဘူဢ္ဘဢ္အဃိစံဢ္ႏုာ္၀ဲဒဢ္ဆူ
ကီၯလၯ၀ါအတဿ္ပဿ အပူၯန့ဢ္လီၯ.ဒီး ဃ့တဿ္မၯစဿၯလဿကီၯ၀ါတဖဢ္အအိဢ္ဒီး ကီၯလၯ
၀ါတဖဢ္အဿဢ္လီၯ၀ဲဒဢ္လဿကမၯစဿၯကီၯလၯသူစီၯပၯဖိတဖဢ္လဿပယီၯအတဿ္မၯနဿၯ
အပူၯန့ဢ္လီၯ.ဖဲ၁၈၂၄နံဢ္ပယီၯစီၯပၯသုးတဖဢ္ႏုာ္လီၯဆူကီၯလၯသူကီဿ္ပူၯတဘ်ီဃီဘဢ္
ကြဿ္ဆဿဢ္မဲာ္တဿ္ဒုးဒီးအဲကလံးအသုးန့ဢ္လီၯ.

လဿတဿ္ဂ့ဿ္ဒ္အံၯတဖဢ္အဃိအဲကလံးဒီးပယီၯအတဿ္ရ့လိာ္အသးအံၯတုၯ၀ဲဒဢ္ဆူအအဿ
ကတဿဿ္န့ဢ္လီၯ.တဿ္ဆဿကတီဿ္ဖဲန့ဢ္ကီၯလၯသူစီၯပၯဖိတဂၯလဿအမ့ဿ္(စႏၼရတႏၱရွိန္)
ဟံးန့ဿ္တဿ္မၯစဿၯလဿအဲကလံးအအိဢ္၀ံၯထီဒါပယီၯအစီၯပၯအတဿ္ပဿတဿ္ျပးန့ဢ္လီၯ. တုၯမ့ဿ္ပယီၯအစီၯပၯအသီလဿအမ့ဿ္ (ဘျကီးေတာ္ဘုရား) နဿ္ဟူလဿကီၯလၯသူစီၯပၯ
အဖိ (စႏၼရတႏၱရွိန္) ပဿဿ္ဆဿအီၯလံဒီးမဿသုးခိဢ္က်ဿဿ္လဿအမ့ဿ္(မဟာဗႏၶုုုုုူဳလ)ဒ္သိးက
လဲၯမၯနဿၯကြံာ္ကီၯလၯသူစီၯပၯဖိတဂၯအံၯန့ဢ္လီၯ.ကီၯလၯသူစီၯပၯဖိတဂၯအံၯဒုးပယီၯ
အစီၯပၯအသုးတနဿၯအဃိလဲၯစံဢ္ႏုာ္၀ဲဒဢ္ဆူ အဲကလံးတဿ္ပဿအပူၯန့ဢ္လီၯ. ပယီၯတ
ဖဢ္ဃ့က့ၯစီၯပၯဖိ (စႏၼရတရႏၱရွိန္) ဘဢ္ဆဢ္အဲကလံးတဟ့ဢ္က့ၯဘဢ္အဃိပယီၯဒီးအဲက
လံးအတဿ္္ရ့လိာ္အသးအဿထီဢ္ကဒီးန့ဢ္လီၯ.ဖဲ၁၈၂၄နံဢ္ဖးဖီအဆဿကတီဿ္န့ဢ္အဲကလံးအ
သုးတဖဢ္ဟဲဆီလီၯအသုးဖဲပယီၯအတဿ္ပဿ(ရွင္မျဖဴကြ်န္း) အဃိပယီၯအစီၯပၯခါလီၯအ
ကလုဿ္ဒ္သိးကလဲၯဒုးဖ်ိးကြံာ္အဲကလံးအသုးတဖဢ္န့ဢ္လီ္ၯ.တဿ္ဂ့ဿ္ဒ္အံၯတယံာ္ဘဢ္န့ဢ္အဲ
ကလံးအသုးတဖဢ္လဲၯဒုးနဿၯကြံာ္(ရွင္မျဖဴကြ်န္း)တဘ်ီကဒီးအဃိပယီၯဒီးအဲပလံးအတဿ္
ဒုးစးထီဢ္၀ဲန့ဢ္္လီၯ.ဖဲကီၯလၯသူဒီးပယီၯအကီဿ္ဆဿအဲကလံးဒီးပယီၯတဿ္ဒုးစးထီဢ္တဘ်ီ
ဃီအဲကလံးထံသုးလဲၯထီဢ္ဆူ၀့ဿ္တကူဢ္ဒီးဒုး၀့ဿ္တကူဢ္န့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္ပယီၯစီၯပၯနဿ္ဟူအဲကလံးထံသုးထီဢ္ဒုး၀့ဿ္တကူဢ္လံဒီးမၯလိာ္၀ဲပယီၯသုးခိဢ္က်ဿဿ္ (မဟာဗႏၥူူူူုုဳလ)ဒ္သိးကဟဲက့ၯမၯစဿၯတဿ္လဿ၀့ဿ္တကူဢ္တဿ္ဒုးအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.(မဟာဗႏၥုဳလ)
ဟဲက့ၯတုၯဖဲ၁၈၂၅နံဢ္အနံဢ္ဖးဖီဘဢ္ဆဢ္ထီဢ္ဒုး၀့ဿ္တကူဢ္တန့ဿ္ဘဢ္အဃိ (မဟာဗႏၥဳလ) က့ၯဆီလီၯက့ၯအလီဿ္ဖဲ၀့ဿ္ဒႏူးဖႜဴဢ္ဒီးခီဆဿအဲကလံံးအသုးဖဲန့ဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္အဲကလံးတဖဢ္
ပာ္ဂဿဿ္ပာ္က်ဿၯ၀့ဿ္တကူဢ္လဿအတဿ္ပဿအဖီလာ္၀ံၯလဲၯထီဢ္ဒုး၀့ဿ္ ဒႏူးဖႜဴဢ္ဒီးဘဢ္ဒုး၀ဲယဲဿ္
လါဃဢ္ဃဢ္၀ံၯပယီၯသုးခိဢ္က်ဿဿ္(မဟာဗႏၥဳလ)သံ၀ဲအဃိအဲကလံးမၯန့ဿ္၀့ဿ္ဒႏူးဖႜဴဢ္၀ံၯလဲၯ
ထီဢ္ကဒီး ဆူထးဒ္သိးအကမၯနဿၯကီဿ္ပယီၯအ၀့ဿ္ခိဢ္၀့ဿ္အ့၀းအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

ဘဢ္ဆဢ္တုၯဖဲပယီၯအသ၀ီအမံၯ(ရႏၱပုိရြာ)တဘ်ီဃီစီၯပၯခဿဢ္စးတဖဢ္ဟဲထံဢ္လိာ္အသး
ဒီးအဲကလံးဒ္သိးကမၯက့ၯတဿ္ဃူတဿ္ဖိးဒီးကပတုာ္တဿ္ဒုးအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.လဿတဿ္ဂ့ဿ္အံၯအ
ဖီခိဢ္အဲကလံးဃ့တဿ္ဂ့ဿ္ယဲဿ္ထံဢ္လဿ ပယီၯကလူၯထြဲမၯထြဲဒီးပယီၯအဿဢ္လီၯလဿကလူၯ
ထြဲမၯထြဲ၀ဲအဃိဖဲ၁၈၂၆နံဢ္ဖဲလါဖ့ၯျဘူၯအါရံၯ(၂၄) သီအနံၯန့ဢ္အဲကလံးဒီးပယီၯမၯလံာ္
တဿ္အဿဢ္လီၯတဘ့ဢ္လဿဘဢ္တဿ္ကိးအီၯ(ရႏၱပုိစာခ်ဴပ္)ယၯတပိဢ္လံာ္ဃံးဃာ္တဘ့ဢ္န့ဢ္
လီၯ.လဿလံာ္ဃံးဃာ္အပူၯတဿ္ဂ့ဿ္အကါဒိဢ္ယဲဿ္ထံဢ္မ့ဿ္၀ဲ-

(၁)ပယီၯစီၯပၯအပဒိဢ္တဘဢ္မၯဘဢ္ထြဲလိာ္အသးဒီးကီၯလၯသူကီဿ္စဲဢ္ဖိ္တဖဢ္ လဿအ
မ့ဿ္ ကီဿ္အါသဢ္ (အာသံ)ကီဿ္(မဏိပူရ)ဒီးကီဿ္(ဂ်ိန္းကိယ)တဖဢ္လဿၯဘဢ္.
(၂)ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္ကဘဢ္ဟ့ဢ္လီၯရဿဿ္ခဿဢ္ကီဿ္စဲဢ္ဒီးတနီသရ့ဢ္ကီဿ္ခီဟီဢ္က၀ီၯတဖဢ္
ဆူအဲကလံးအအိဢ္.

(၃)ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္ပဘဢ္ဟ့ဢ္စ့အီဢ္လီးအကကြဲဿ္တဆံဆူအဲကလံးပဒိဢ္အအိဢ္.

(၄)အဲကလံးဒီးပယီၯကပာ္၀ဲအခဿဢ္စးခံခီလဿာ္ဒ္သိးကဖံးသကိးမၯသကိးတဿ္ကသ့အဂီဿ္.

(၅)ဘဢ္ဃးဒီးမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္တဿ္အဿဢ္လီၯအီလီၯတခီန့ဢ္ကမၯက့ၯ၀ဲလီၯလီၯဆီဆီန့ဢ္လီၯ.

(ခ)အဲကလံးပယီၯအတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီ ၁၈၅၂-၁၈၅၃

တုၯမ့ဿ္အဲကလံးဒီးပယီၯအတဿ္ဒုးအခီဢ္ထံးတဘ်ီ၀ံၯအလီဿ္ခံတဘ်ီဃီအဲကလံးမီၯသီတ
ဖဢ္လဿအကမၯလံာ္ဃံးဃာ္ဘဢ္ဃးမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္တဖဢ္ဟဲတုၯဆူကီဿ္ ပယီၯအ၀့ဿ္ခိဢ္
ဒီးမၯလံာ္ဃံးဃာ္ဘဢ္ဃးတဿ္ဆါတဿ္ပ့ွၯအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.
ဒ္လံာ္ဃံးဃာ္အသိးအဲကလံးတဖဢ္ဒိးန့ဿ္အခြဲးအယာ္သဘ့်အါထီဢ္လဿမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္အ
ဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.ဖဲ၁၈၃၀နံဢ္န့ဢ္အဲကလံးသုးခိဢ္အမံၯလဿ(MajorBurney)မ့ၯကႜဿၯဘဿန့ဢ္တီ
ခိဢ္ရိဢ္မဲဒီးဟဲတုၯဆူကီဿ္ပယီၯဒ္အဲကလံးမီၯသီအသိးန့ဢ္လီၯ.

MajorBurneyဂုာ္က်ဲးစဿး၀ဲဒ္သိးအဲကလံးဒီးပယီၯအဘဿဢ္စဿၯတဿ္ဂ့ဿ္တဿ္္တဖဢ္ကဘဢ္
ဘ်ီးဘဢ္ဒါက့ၯအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.တဿ္ဂ့ဿ္တနီၯမၯ၀ဲန့ဿ္ဘ့်ဘ့်ဆွီဆွီဘဢ္ဆဢ္တဿ္ဂ့ဿ္တနီၯနီၯ
ကဲထီဢ္တဿ္ဂ့ဿ္ကီလဿခံခီလဿာ္အဘဿဢ္စဿၯန့ဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္ပယီၯအစီၯပၯ(ဘျကီးေတာ္
ဘုရား) သံ၀ံၯအလီဿ္ခံပွၯပဿတဿ္အလီဿ္မ့ဿ္၀ဲ (သာယာ၀တီမင္း)န့ဢ္လီၯ တုၯမ့ဿ္ပယီၯစီၯပၯတဂၯအံၯထီဢ္ပဿကီဿ္ပယီၯတဘ်ီဃီအဲကလံးဒီး ပယီၯအဘဿဢ္စဿၯ

တဿ္ဂ့ဿ္ကီတဖဢ္အိဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္န့ဢ္လီၯ.တဿ္ဂ့ဿ္ကီအဒိဢ္ကတဿဿ္မ့ဿ္၀ဲ(သာယာ၀တီမင္း)
အံၯတတူဿ္လိာ္(ရႏၱပုိစာခ်ဴပ္)ယၯတဘိဢ္အလံာ္ဃံးဃာ္လဿၯဘဢ္အဃိတအဲဢ္ဒိးစ့ဿ္ကီး
လဿအဲကလံး မီၯသီတဖဢ္ကဟဲအိဢ္ဒီး အိဢ္ဆိးဖံးမၯလဿကီဿ္ပယီၯအပူၯလဿၯဘဢ္လဿ
တဿ္ဂ့ဿ္ကီတဖဢ္အံၯအိဢ္ထီဢ္အဃိ MajorBurney က့ၯကဒါက့ၯဆူအကီဿ္ဖဲ၁၈၃၇နံဢ္န့ဢ္
လီၯ

MajorBurney က့ၯ၀ံၯအလီဿ္ခံဖဲ ၁၈၄၀ နံဢ္န့ဢ္ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္တဖဢ္တတူဿ္လိာ္အဲက
လံးမီၯသီတဖဢ္လဿကီဿ္ပယီၯအပူၯလဿၯဘဢ္.ဖဲ ၁၉၄၆နံဢ္န့ဢ္ပယီၯစီၯပၯ(သာယာ၀တီ
မင္း)သံအဃိအဖိခြါ(ပဂံမင္း)ထီဢ္ပဿက့ၯကီဿ္ပယီၯအနီန့ဢ္လီၯ.ဖဲပယီၯအစီၯပၯ(ပုဂံမင္း)
အစိၯန့ဢ္အဲကလံးအစီၯပၯအခဿဢ္စးလဿပဿတဿ္ဖဲကီဿ္လၯသူကီဿ္တဂၯမ့ဿ္၀ဲ
(LordDalhousie)လီးဒါလ္ဟိစံဢ္န့ဢ္လီၯ.ပွၯကီၯလၯသူဖိတဖဢ္ဟ့ဢ္ကူဢ္အီၯလဿဒ္သိး
ကမၯန့ဿ္ကြံာ္ဒီးကဒုးနဿၯကြံာ္ကီဿ္ပယီၯအဂီဿ္ထီဘိန့ဢ္လီၯ

ဆဿကတီဿ္ဖဲန့ဢ္ (ဟာသာ၀တီ) အကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္ (ဦးအုပ္) သမံသမိး အဲကလံးခံဂၯလဿ
အမ့ဿ္ရွဲဖဿဢ္ (shephand) ဒီးလူ၀ံးစ္ (Lewis)ခံဂၯန့ဢ္လီၯ.အဃိအဲကလံးအပဒိဢ္ကဖီဢ္
တဿ္အံၯအဂီဿ္အဲကလံးစီၯပၯခဿဢ္စး (LordDalhousie) ပ်ဿ္လီၯခီမဲဒဿဢ္လံဘဿး
(commodareLambert) ဃုာ္ဒီးသုးကဘီသဿဘ့ဢ္ဒီးအဲကလံးဃ့တဿ္ဂ့ဿ္ခံခါလဿပယီၯ
စီၯပၯပဒိဢ္အအိဢ္န့ဢ္လီၯ.

တဿ္ဂ့ဿ္ခံခါအံၯမ့ဿ္၀ဲ…
(၁)ဘဢ္ဃးကီၯလၯ၀ါခံဂၯဘဢ္တဿ္သမံသမိးအီၯအဃိဃံစ့အီဢ္လီးလဿပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္
အအိဢ္(၂)မဿပယီၯစီၯပၯဖးဒိဢ္တလဲာ္ကြံာ္(ဟံသာ၀တီ)ကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္(ဦးအုပ္)ဆူတဿ္လီဿ္
အဂၯန့ဢ္လီၯ.ပယီၯစီၯပၯ(ပုဂံမင္း)အဿဢ္လီၯမၯထြဲ၀ဲအဲကလံးအတဿ္ဃ့ခံထံဢ္အံၯဒီးဆွဿ
ထီဢ္ကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္တဂၯလဿအမ့ဿ္ (ဦးမုန္) အူမိဢ္-(ဦးအုပ္)အလီဿ္န့ဢ္လီၯ.(ဦးမုန္) အံၯအ
ပဿတဿ္အခါ အဲကလံးအသုးခိဢ္တဖဢ္ဟဲဆူအအိဢ္ဒီးဟဲဒိးဘဢ္ကသ့ဢ္လဿအဟံဢ္ကရဿဿ္
ပူၯအဃိကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္ (ဦးမုန္) တခီထံဢ္လိာ္အသးဒီးအဲကလံးခဿဢ္စးတဖဢ္အဃိလဿတဿ္
တသူဢ္မံသးမံအပူၯအဲကလံးခဿဢ္စးတဖဢ္က့ၯကဒါက့ၯ၀ဲန့ဢ္လီၯ.

တဘ်ီဃီအဲကလံးအသုးခိဢ္က်ဿဿ္(Lembert)လ့ဘဿးမဿလီၯအသုးတဖုဒ္သိးကလဲၯဟံး
န့ဿ္ဆူဢ္ပယီၯစီၯပၯအသုးကဘီတဘ့ဢ္လဿအမ့ဿ္(ေရနန္းယာဥ္သာ)  န့ဢ္လီၯ.ဖဲအလဲၯ
ဟံးန့ဿ္သုးကဘီအံၯအခါအဲကလံးဒီးပယီၯခံဒူဢ္အံၯကဲထီဢ္တဿ္ဘဢ္ဂံာ္ဂူာ္ဖးဒိဢ္တမံၯလီၯ.
သုးခိဢ္က်ဿဿ္ (Lembert)လ့ဘဿး
ဆွဿလီၯတဿ္ကစီဢ္ဆူစီၯပၯပဒိဢ္အအိဢ္လဿမ့ဿ္အဲဢ္ဒိးအသုးကဘီန့ဢ္ကဘဢ္မၯထြဲ၀ဲတဿ္
ဂ့ဿ္ယဲဿ္ထံဢ္လဿအမ့ဿ္

(၁) ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္ကဘဢ္ဟ့ဢ္ကဒါက့ၯစ့အီဢ္လီး (၉၀၀၀) လဿအဟံးန့ဿ္၀ဲလဿအဲက
လံးခံဂၯအံၯအအိဢ္.
(၂) (ဟာသာ၀တီ) ကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္ (ဦးမုန္)မ့ဿ္အတတူဿ္ထံဢ္လိာ္အသးဒီးအဲကလံးခဿဢ္စးတဖဢ္အဃိဒ္သိးအဲကလံးခဿဢ္စး
တဖဢ္အသးကမံအဂီဿ္ကဘဢ္မၯက့ၯ၀ဲ.
(၃) ကဘဢ္လူၯထြဲပိာ္ထြဲက့ၯ (ရႏၱပုိ) လံာ္ဃံးဃာ္.
(၄)မ့ဿ္လဿအဲကလံးတဖဢ္ဘဢ္ကတီၯထီဢ္အသးလဿတဿ္ဒုးအဃိပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္တဖဢ္
ဘဢ္ဟ့ဢ္စ့တကကြဲဿ္လဿအတဿ္ကတဲာ္ကတီၯအဂီဿ္.
(၅) မ္ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္ကထုးကြံာ္ (ဟံသာ၀တီ) ကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္လဿအလီဿ္အလၯတဘ်ီဃီ
န့ဢ္လီၯ.

တဿ္ဂ့ဿ္ယဲဿ္ထံဢ္အံၯမ့ဿ္လဿပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္တူဿ္မၯထြဲ၀ဲတသ့ဘဢ္အဃိအဲကလံးဒီးပယီၯ
အတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီကဲထီဢ္ကဒီးအသးန့ဢ္လီၯ.တဿ္ဒုးတဘ်ီအံၯစ့ဿ္ကီးအဲကလံးတဖဢ္မၯ
နဿၯတဿ္အဃိမၯန့ဿ္ကီဿ္ပယီၯလာ္ခီဒီဘ့ဢ္န့ဢ္လီၯ.ဖဲတဿ္ဒုးအဆဿကတီဿ္ပယီၯအစီၯပၯ
(ပုဂံမင္း)သံအဃိပယီၯစီၯပၯအသီလဿအမ့ဿ္(မင္းတုန္းမင္း)ထီဢ္ပဿက့ၯကီဿ္ပယီၯအနီ
န့ဢ္လီၯ.လဿ(မင္းတုန္းမင္း)စီၯပၯအစိၯဂုာ္က်ဲးစဿးမၯဃူမၯဖိးလိာ္အသးဒီးအဲကလံးပဒိဢ္
အါအါဂီဿ္ဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

အဲကလံးပယီၯတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီ၀ံၯအဲကလံးပာ္လီၯ (AthurPhayer) အါသဿဢ္ဖဲယါလဿ
ကပဿကီဿ္ပယီၯလာ္ခီအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ. လဿပယီၯအ၀့ဿ္တခီ (Athur Phayer) ပ်ဿ္လီၯ
(Thomus Spears) သီမးစပံဒ္သိးကဟ့ဢ္တဿ္ကစီဢ္လဿအဲကလံးတဿ္ပဿအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.
လဿ (မင္းတုန္းမင္း) စီၯပၯအစိၯပ်ဿ္လီၯ မီၯသီတဖဢ္ ဒ္သိးကရ့တံၯရ့သကိးလိာ္သးဒီးထံ
ဂုာ္ကီဿ္ဂၯန့ဢ္လီၯ.မီၯသီခဿဢ္စးလဿ(မင္းတုန္းမင္း)စီၯပၯပ်ဿ္၀ဲတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲဒ္အဖီလာ္အံၯ
အသိးလီၯ.

-ဖ ဲ၁၈၅၄ နံဢ္န့ဢ္ (မဟာမင္းေခါင္ရာဇာ) လဲၯဆူ (ကာလကတၱား)
-ဖဲ ၁၈၇၂ နံဢ္န့ဢ္ (ကင္း၀န္မင္းျကီး) လဲၯဆူအဲကလံးကီဿ္,ကီဿ္ျဖဢ္စ့ဢ္,ကီဿ္အံၯတလံၯ
-ဖဲ ၁၈၇၉ နံဢ္န့ဢ္ (ကင္း၀န္မင္းျကီး) လဲၯဆူကီၯလၯသူကီဿ္
-ဖဲ ၁၈၈၃ နံဢ္န့ဢ္ ျမ့ဳိသစ္ျမ့ဳိစား) လဲၯဆူကီဿ္ယူရပၯတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

အဲကလံးပယီၯတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီ ၀ံၯ ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္တဖဢ္အတဿ္ရ့လိာ္အသးဒီးကီဿ္ျဖဢ္
စ့ဢ္ (ျပင္သစ္)အါထီဢ္ဒိဢ္၀ဲအဃိအဲကလံးတဖဢ္ ဘဢ္ယိဢ္၀ဲဒဢ္တဿ္အါမးလဿကီဿ္ျဖဢ္စ့ဢ္
ကကဲထီဢ္တဿ္ဂံဿ္တဿ္ဘါလဿကီဿ္ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္အဂီဿ္လီၯ.

(ဂ)အဲကလံးပယီၯအတဿ္ဒုးသဿဘ်ီတဘ်ီ (၁၈၈၅-၈၆)

အဲကလံးတဖဢ္ပာ္လီၯအသးလဿကဒိဢ္စိဒိဢ္ကမီၯလဿမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္ဒီးထံဂ့ဿ္ကီဿ္ဂ့ဿ္လဿ
ကီဿ္ပယီၯအဖီခိဢ္ထဲတဒူဢ္ဧိၯ, ဘဢ္ဆဢ္မ့ဿ္လဿကီဿ္ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္အတဿ္ရ့လိာ္အသး
ဒီးျဖဢ္စ့ဢ္ယံာ္ထီဢ္အါထီဢ္ဒိဢ္ထီဢ္အဃိအဲကလံးတဖဢ္ပာ္လီၯအသးလဿကဒုးန့ဿ္ကြံာ္ကီဿ္
ပယီၯဒီးဘ့ဢ္လဿအဂီဿ္လီၯ.ဒ္န့ဢ္အသိးအဲကလံးပွၯကၯတဿ္ဖိတဖဢ္စ့ဿ္ကီးဟ့ဢ္ဂံဿ္ဟ့ဢ္ဘါ
၀ဲဒ္သိးအဲကလံးပဒိဢ္ကမၯန့ဿ္၀ဲကီဿ္ပယီၯဒီဘ့ဢ္အဂီဿ္လဿကဒိဢ္စိဒိဢ္ကမီၯလဿမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯ
ကြာ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

အဆဿကတီဿ္ဖဲန့ဢ္အဲကလံး (company) ခီပနံဢ္တခါလဿအမ့ဿ္(ဘုံေဘဘားမား) အခီပ
နံဢ္ဟုဢ္ပယီၯပဒိဢ္အသ့ဢ္အဃိ ကီဿ္ပယီၯအီဢ္လီးစ့ ၂၃ ကလီဿ ္အဃိအဲကလံးအခီပနံဢ္
တမံသူဢ္
မံသးလဿတဿ္ဂ့ဿ္အံၯအဖီခိဢ္ဘဢ္အဃိအဲကလံးစီၯပၯခဿဢ္စး (ေလ့ာဒပ္ဖရင္) ခါလီၯအ
ကလုဿ္ဆူပယီၯစီၯပၯအပဒိဢ္အအိဢ္ဒ္အဖီလာ္အံၯအသိးန့ဢ္လီၯ.

၁. ဘဢ္ဃးသ့ဢ္တဿ္ဂ့ဿ္တမံၯအံၯန့ဢ္ပွၯကဘဢ္ဆဿတဲာ္တဿ္မ့ဿ္၀ဲအဲကလံးစီၯပၯအခဿဢ္
စးတဖဢ္လီၯ.

၂. ခဿဢ္စးတဖဢ္အံၯဖဲအိဢ္ဆိးလဿကီဿ္ပယီၯစီၯပၯပဒိဢ္ဟီဢ္က၀ီၯအခါတဿ္ကဘဢ္ဟ့ဢ္
အခြဲးလဿအဲကလံးအသုးတဖဢ္ကဘဢ္အံးထြဲကြဿ္ထြဲအ၀ဲသ့ဢ္.

၃. အဲကလံးခဿဢ္စးတဖဢ္မ့ဿ္ႏုဿ္လီၯဆူပယီၯစီၯပၯအမဲာ္ညါန့ဢ္တဿ္ကဘဢ္ဟ့ဢ္အခြဲးလဿ
ကဘဢ္ဒိးခီဢ္ဖံးဒီးစိာ္ဃုာ္နး.

၄. မ့တမ့ဿ္လဿအဲကလံးပဒိဢ္ဟ့ဢ္အခြဲးဘဢ္န့ဢ္ကီဿ္ပယီၯအစီၯပၯတဘဢ္ရ့လိာ္အသးဒီး
ထံကီဿ္အဂၯနီတဘ့ဢ္ဘဢ္.


တဿ္ကလုဿ္လြံဿ္ထံဢ္တုၯမ့ဿ္အတုၯဆူပယီၯစီၯပၯအအိဢ္ဒီးပယီၯစီၯပၯစံဢ္ညီဢ္၀ဲလဿဘဢ္
ဃးစ့အီဢ္လီး ၂၃ ကလီဿ္အံၯ မ္အဲကလံးသုတဟ့ဢ္လဿၯတဂ့ၯမ့မ့ဿ္တဿ္ရ့လိာ္သးဒီးထံဂၯ
ကီဿ္ဂၯအဂ့ဿ္န့ဢ္ထံဂၯကီဿ္ဂၯတဘ့ဢ္ဘ့ဢ္မ္အဆဿတဲာ္န့ဿ္ပွၯတက့ဿ္.ပယီၯစီၯပၯဟံးထီဢ္
ဖီဢ္ထီဢ္တဿ္ဂ့ဿ္အံၯမ့ဿ္လဿအဲကလံးပဒိဢ္တသးမံဘဢ္အဃိအဲကလံးအသုးတဖဢ္လဲၯထီဢ္
ဒုးကီဿ္ပယီၯအ၀့ဿ္ခိဢ္၀့ဿ္မါဒလ့ ဖဲ(၁၈၈၅)နံဢ္နံဢ္ကတဿဿ္ဒီးမၯန့ဿ္ပယီၯအစီၯပၯ(သီေပါ)
သံဢ္ပီဒီး နီဿ္ပၯမုဢ္ (စုဖုရားၾကီး) စူးဖယါကႜံဒီး (စုဖရားလတ္) စူးဖယါလးဒီးကီဿ္ပယီၯအနီ
ဒီဘ့ဢ္အဃိစးထီဢ္ (၁၈၈၆)နံဢ္ လါယႏူၯအါရံၯ (၁)သီ အနံၯန့ဢ္ကီဿ္ပယီၯဒီဘ့ဢ္ကဲထီဢ္အဲကလံးအခီလနံဢ္ဒီးအဲကလံးပဿဘဢ္ကီဿ္ပယီၯဒီတဘ့ဢ္
လီၯ.

(ဃ) ခီလ္နံဢ္သႏူဒီးကီဿ္ပယီၯ

ခီလ္နံဢ္သႏူအိဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္လဿတဿ္မၯလဲဿ္အီဢ္ကီဿ္သႏူဒီးတဿ္မၯလဲဿ္အီဢ္ကီဿ္သႏူန့ဢ္
အိဢ္ထီဢ္၀ဲဒဢ္လဿက်ိဢ္စ့ကစဿ္သႏူန့ဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္ပွၯတဂၯထံကီဿ္တကီဿ္ဒိဢ္က်ိဢ္ဒိဢ္စ့
အိဢ္ထီဢ္ဒီးဘွီထီဢ္စဲးဖီကဟဢ္တဖဢ္လဿတဿ္ဒုးဟးထီဢ္ပနံာ္တဖဢ္အဂီဿ္လီၯ. တုၯမ့ဿ္ပ
နံာ္တဖဢ္ဟးထီဢ္အါထီဢ္သတးဒီးဒ္သိးကမၯန့ဿ္ပနံာ္ဃီၯဃၯ(ကုန္ၾကမ္း) တဖဢ္ကသ့
အဂီဿ္ဒီးဒ္သိးပွၯကပွ့ၯအပနံာ္ဘ့်(ကုန္ေခ်ာ) တဖဢ္အဂီဿ္န့ဢ္ထံကီဿ္တဖဢ္ကဘဢ္ဃု၀ဲ
ထံကီဿ္အသီတဿ္လီဿ္အသီလဿကမၯပနံာ္ကၯတဿ္အဂီဿ္ကဆါဘဢ္အပနံာ္ဘ့်ဒီးကမၯ
န့ဿ္အပနံာ္ဃီၯဃၯ (ကုန္ၾကမ္း) တဖဢ္အဂီဿ္လီၯ.

လဿအခီဢ္ထံးန့ဢ္ဆဲးက်ိးဒီးထံဂၯကီဿ္ဂၯထံသီကီဿ္သီတဖဢ္ထဲလဿတဿ္လဲၯကူဢ္လဲၯကၯပ
နံာ္တဿ္ကၯတဖဢ္ဧိၯလီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ယံာ္ထီဢ္ဒီးဒ္သိးအ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္မၯကလဲၯထီဢ္လဲၯထီ
ကအီဢ္ဘဢ္အီဘဢ္ဂ့ၯထီဢ္အဂီဿ္ဂိာ္စုဂိာ္ခီဢ္ဒီးလဿအကတဿဿ္န့ဢ္အ့ဢ္လိာ္၀ာ္လိာ္အသးဒီး
ထံကီဿ္အသီတဖဢ္တုၯလီၯလဿႏုာ္လီၯဒုး၀ဲလဿသုးလဿသံဢ္ဒီးလဿခံကတဿဿ္ထီဢ္ပဿ၀ဲထံ
သီကီဿ္သီတဘ့ဢ္အံၯန့ဢ္လီၯ.

ထံကီဿ္လဿအဒုးန့ဿ္၀ဲန့ဿ္တဘ့ဢ္န့ဢ္ဒုးကဲထီဢ္၀ဲခီလ္နံဢ္ဒီးပဿ၀ဲျပး၀ဲဒ္အဟီဢ္ခိဢ္အဘီအမုဿ္
အသိးန့ဢ္လီၯ. တုၯမ့ဿ္အပဿဘဢ္၀ဲန့ဢ္ဒီးပဿတံဿ္ဆီဢ္တံဿ္ဃာ္ထံကီဿ္အမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္အ
တဿ္ဖံးအီဢ္မၯ အီဢ္အလီဿ္အက်ဲတဖဢ္ဒီး အီဢ္တူဿ္အီဢ္ကလီၯ ထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္လဿတဿ္
ကူဢ္သ့အက်ဲဂိာ္စုဂိာ္ခီဢ္ခဲဢ္သူခဲဢ္ဂီၯ၊ ဆီဢ္ဘံဢ္ဆီဢ္ဘဿထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္လဿထံရူဿ္ကီဿ္
သဲးဒီးတဿ္ဆဲးတဿ္လၯအက်ိၯအကြာ္တဖဢ္ခဲလဿာ္န့ဢ္လီၯ.

တဿ္အံၯမ့ဿ္က်ဲတဘိလဿဒုးကဲထီဢ္ထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္လဿအ၀ဲသ့ဢ္အကုဿ္လဿက်ဲတရံးတ
ဖဢ္အပူၯန့ဢ္လီၯ.ဒ္န့ဢ္အသိးအဲကလံးတဖဢ္စ့ဿ္ကီးဒုးကဲထီဢ္ကီဿ္ပယီၯဒီဘ့ဢ္လဿခီလ္နံဢ္
လဿက်ဲဒ္သိးအံၯတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

အဲကလံးအခီလ္နံဢ္တဿ္ပဿသႏူအပူၯတဿ္လဿအပိာ္ထီဢ္အခံတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ…
၁. ဒုးကဲထီဢ္ထံဖိကီဿ္ဖိပွၯကလုာ္တဖဢ္ခဲလဿာ္လဿပွၯကီဿ္ပယီၯဖိ (Burman)

၂. ကိးသၾတီဒီးကိးပသူ၀ဲလဿအဟ့ဢ္ဒံဢ္မိဢ္ကရ့ဢ္စံဢ္သနာ္က့မ့ဿ္ဒံဢ္မိဢ္ကရ့ဢ္စံဢ္အဘ်ဢ္
ဒီးပဿတဿ္လဿပႜဴဢ္ရိဢ္ကရ့ဢ္စံဢ္အက်ဲ.

၃. ခဲဢ္သူခဲဢ္ဂီၯကလုာ္တဖဢ္လဿကီဿ္ပယီၯအပူၯဒီးလဿတဿ္ျပဿတဿ္ျပးအဂီဿ္ဒုးလီၯဖးက
လုာ္တဖဢ္ (Divide and Rule)

၄. ဟဿတံာ္ဃာ္မုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္ဒီးထံကီဿ္တဿ္ဖံးတဿ္မၯအရ့ဒိဢ္တဖဢ္ခဲလဿာ္

၅. ဒုးအိဢ္ထီဢ္ပွၯမၯလဲဿ္အီဢ္ကီဿ္မုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္သႏူ (နယ္ခ့်ဲစီးပြားေရးစနစ္)

၆. ဒုးအိဢ္ထီဢ္ပွၯတီၯပတီဿ္တဖဢ္၊ လဿအမ့ဿ္ပွၯမၯတဿ္ဖိ၊ ပွၯထူစံာ္ဖိ၊ ပွၯမီၯအိဢ္ယဿၯ
ဖိဒီးပွၯမီၯအိဢ္ယဿၯဒိဢ္တဖဢ္လဿထံလီဿ္ကီဿ္ပူၯအံၯန့ဢ္လီၯ.

လဿတဿ္ပဿဒ္အံၯအဃိ ပထံဢ္ဘဢ္ကလုာ္ကဒဲကဒဲ အတဿ္သူဢ္ဟ့သးဟ့လိာ္အသးအိဢ္
ထီဢ္ဒီးပွၯတီၯပတီဿ္တဖဢ္အတဿ္ဘဢ္ဂံာ္ဂုာ္လိာ္အသး လဿအတကတဿဿ္နီတဘ်ီတဖဢ္
အိဢ္ထီဢ္၀ဲန့ဢ္လီၯ. မ့မဿ့္လဿပပွၯကညီတကလုာ္တခီတူဿ္ဘဢ္ခီဢ္ဘဢ္၀ဲဒဢ္ဒ္အမ့ဿ္ပယီၯ
ကလုာ္တဖဢ္ကြဿ္တလီၯပပွၯကညီဒီးစံး၀ဲလဿ… ပပွၯကညီကလုာ္ကဲထီဢ္အဲကလံးအနီဢ္
လဲာ္န့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဖဲအဲကလံးအခီလ္နံဢ္ပဿတဿ္အစိၯ န့ဢ္ပထံဢ္ဘဢ္လဿပကညီဖိအ
ဂီဿ္န့ဢ္၊န့ဿ္ဘဢ္တဿ္မုာ္တဿ္ခုဢ္၊သ့ထီဢ္ဘဢ္ထီဢ္လဿတဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့၊လဲၯထီဢ္လဲၯထီ
၀ဲလဿတဿ္တဘ်ဴးမံၯအပူၯန့ဢ္လီၯ.

(င) အဲကလံးခီလ္နံဢ္အစိၯကညီဖိအတဿ္ဒိဢ္ထီဢ္ထီထီဢ္တဖဢ္

၁. တဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့

လဿအဲကလံးအခီလ္နံဢ္ပဿတဿ္အစိၯ၊ ကညီဖိအါဂၯကဲထီဢ္ပွၯခရံာ္ဖိလဿ မံရွဿဢ္နရံဢ္
တဖဢ္အဃိဒီးပထံဢ္ဘဢ္လဿမံရွဿဢ္နရံဢ္တဖဢ္သူဢ္ထီဢ္ကႜိဒီးပွၯကညီဖိတဖဢ္မၯလိမၯ
ဒီးတဿ္ဖဲကႜိတဖဢ္အဃိပွၯကညီဖိသ့ဢ္တဖဢ္သ့ထီဢ္လံာ္သ့ထီဢ္လဲဿ္အါဒံအါဂၯန့ဢ္လီၯ.

(က) (Anglo School) မ့ဿ္ကႜိတကလုာ္လဿပွၯမုဿ္ႏုာ္ဖိတဖဢ္အဂီဿ္လီၯ.

(ခ) (Anglo Vernacular School) ကႜိတဖဢ္အံၯဘဢ္တဿ္သိဢ္လိအီၯအဲကလံးက်ိာ္ဒီး
ထံကီဿ္ပွၯကလုာ္အက်ိာ္ခံခါလဿာ္ဒီး ပွၯအါတက့ဿ္လဿအအိဢ္ကႜိတဖဢ္အံၯမ့ဿ္၀ဲပွၯအိဢ္
ဒီးက်ိဢ္စ့တဖဢ္လီၯ.ကႜိတဖဢ္အံၯအါတက့ဿ္ဆီလီၯအသးဖဲ၀့ဿ္ဒိဢ္၀့ဿ္ထီတဖဢ္အပူၯလီၯ.

(ဂ) (Vernacular School) ကႜိတဖဢ္အံၯခဲလဿာ္သိဢ္လိဒဢ္ထဲထံကီဿ္ကလုာ္အက်ိာ္ဒီး
အါတက့ဿ္အိဢ္၀ဲလဿဒူသ၀ီတဖဢ္အပူၯဒီး၀့ဿ္ဆံးတဖဢ္အပူၯလီၯ.

ဆဿကတီဿ္ဖဲခီလ္နံဢ္အစိၯန့ဢ္၊ ကညီဖိလဿအဖ်ိးစိလဿတဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တကပၯမ့ဿ္
၀ဲ… ထံဢ္သဢ္ပႜဢ္၊ သရဢ္မႜးစဢ္ဖိခြ႔ဢ္၊ သရဢ္ဘးထိဢ္လိ၊ သရဢ္ကၯဆဿ၊ သရဢ္ဖိကီဿ္ထူ
ဒီးသရဢ္ဟ့ဢ္မးက်ဲးဖိတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

၂. တဿ္လိာ္ခိဢ္လိဢ္ကြဲ

ဖဲအဲကလံးခီလ္နံဢ္အစိၯပထံဢ္ဘဢ္လဿကညိဖိတဖဢ္အမံၯဟူသဢ္ဖ်ါလဿတဿ္လိဢ္ခိဢ္
လိဢ္ကြဲတဖဢ္အါမးလီၯ. လဿတဿ္ထူဘီလ္အပူၯ ပွၯအမံၯဟူသဢ္ဖ်ါတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ၊ စီၯယၯ
ဘးစီၯဘဲလ့ဢ္၊ စီၯကီ၊ စီၯဖံးလံးဘးသါ၊ စီၯမီဢ္မီဢ္သါ၊ သ့ဢ္တဖဢ္မ့ဿ္ကီဿ္ပယီၯအပွၯစဲာ္
နီဿ္တဖဢ္ဖဲအဲကလံးပဿတဿ္အစိၯန့ဢ္လီၯ. ဒ္န့ဢ္အသိးတဿ္ထိစုခိဢ္ (Boxing) စ့ဿ္ကီးပွၯ
မံၯဟူသဢ္ဖ်ါတဖဢ္ အိဢ္၀ဲဒံးအမ့ဿ္၊ စီၯမီဢ္မီဢ္သါ၊ စီၯအီဢ္မီ၊ စီၯအီဢ္စ့ဢ္တဖဢ္၊ မ့ဿ္ပွၯမံၯ
ဟူသဢ္ဖ်ါတဖဢ္ လဿကီဿပယီၯအပူၯန့ဢ္လီၯ. ဒ္န့ဢ္အသိးတဿ္စိာ္တဿ္ဃဿ(အေလးမ)
တဿ္ဃ့ဿ္ျပဿဖုျပဿအပူၯ၊ တဿ္ကြံာ္ထးဖ်ဿဢ္ဃဿ၊ တဿ္ပွီဿ္ထံဒီးတဿ္လိာ္ကြဲအဂုာ္အဂၯတ
ဖဢ္အပူၯပွၯကညီဖိတဖဢ္ဖ်ိးစိ၀ဲလဿကလုာ္ဂၯအက်ါအါမးန့ဢ္လီၯ.

၃. တဿ္သူဢ္၀ံဢ္သးဆဿ

တခ်ဴးတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီစးထီဢ္ဒ္ဘဢ္န့ဢ္ စီၯကိးဒ၀့ဢ္ထူဒီးစီၯ၀့လ့ဢ္မဲမ့ဿ္ပွၯမံၯဟူသဢ္ဖ်ါ
လဿအထုးထီဢ္တဿ္သး၀ံဢ္ဒီးသူဢ္၀ံဢ္သးဆဿတဿ္လဿအမုာ္တဖဢ္န့ဢ္လီၯ. တကးဒ္ဘဢ္
စီၯကႜီန္စဿဢ္ခါကႜံ၊ နီဿ္ဒိရဿ္နဲလ္စဿဢ္၊စီၯကီၯဒဿဢ္၀ါသ့ဢ္တဖဢ္မ့ဿ္ပွၯစဲာ္နီဿ္လဿတဿ္သး၀ံ
ဢ္တကပၯန့ဢ္လီၯ.

၄. တဿ္ျပဿတဿ္ျပး

ဖဲအဲကလံးပဿတဿ္အစိၯ ကညီဖိလဿအမံၯဟူသဢ္ဖ်ါဒီးအလီဿ္အလၯဒိဢ္တဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ၊
(ဦးေဖ) ဦးစံ၀၊ ဦးဘထူး၊ ဦးဇံ၊ ဦးထူဘး၊ စီၯဘးစဢ္ဘြါ၊ စီၯထီမဿဢ္၊ စီၯစဢ္စံဢ္ဖိ၊ စီၯဘး
သ့၊ စီၯစ့ဢ္တ့ဢ္၊ စီၯဖီမုဿ္၊ စီၯဘးမီဢ္ခႜ႔ဢ္၊ စီၯသဢ္ဖႜဴဢ္၊ စီၯမႜးသ့၊ စီၯနဲလ္စဿဢ္ကဲ၊ စီၯဘး
ညိဢ္သ့ဢ္တဖဢ္ မ့ဿ္ကညီဖိသ့ဢ္တဖဢ္လဿ အကဲဘ်ဴးကဲဖွိဢ္လဿအဲကလံးအတဿ္ျပဿတဿ္
ျပးအဂီဿ္အါမးန့ဢ္လီၯ.

၅. ထံရူဿ္ကီဿ္သဲး

ကညီဖိတဖဢ္အါတက့ဿ္တနဿ္ပဿဿ္တဿ္ကရဿကရိအတဿ္ဖံးတဿ္မၯ အါလာ္ကဲးဆိးဘဢ္.
ဘဢ္ဆဢ္ ဖဲအဲကလံးတဿ္ပဿအဆဿကတီဿ္ ကညီဖိလဿတဿ္ကရဿကရိလဿအမံၯဟူသဢ္
ဖ်ါတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ၊ KNA ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္အီၯဖဲ ၁၈၈၁နံဢ္၊ YMCA ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္
အီၯဖဲ ၁၉၀၇နံဢ္၊ KYO ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္အီၯဖဲ ၁၉၄၃နံဢ္ KCO ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္
အီၯဖဲ ၁၉၄၃နံဢ္၊ KNU ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္အီၯဖဲ ၁၉၄၇နံဢ္ ကရဿတဖဢ္အံၯမ့ဿ္ထံရူဿ္
ကီဿ္သဲးအကရဿတနီၯ၊ ဒီးတဿ္ဘူဢ္တဿ္ဘါအကရဿတနီၯန့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ပထံဢ္ဘဢ္
လဿကညီဖိတဖဢ္ သ့ဢ္ညါဒုးအိဢ္ထီဢ္တဿ္ကရဿကရိအဃိထံရူဿ္ကီဿ္သဲးအတဿ္သ့ဢ္ညါ
စ့ဿ္ကီးအိဢ္ထီဢ္၀ဲလံန့ဢ္ပတဲသ့၀ဲဒဢ္န့ဢ္လီၯ.

၆. တဿ္ဖံးအီဢ္မၯအီဢ္

ကညီဖိမိဿ္ပဿ္ဖံဖုလဿပ်ဿၯတဖဢ္၊ ပွၯမၯအီဢ္၀ဲၯဖဲးအီဢ္ခုးဖဲးအီဢ္သံဢ္၊ ထူစံာ္လိာ္ပွဲၯဒီးအါ
တက့ဿ္ဖံးအီဢ္မၯအီဢ္ လဿဟီဢ္ခိဢ္အတဿ္ဖံးတဿ္မၯတကပၯန့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္တုၯအဲက
လံးပဿတဿ္အစိၯ ပွၯသ့ထီဢ္လံာ္သ့ထီဢ္လဲဿ္ဒီး မၯတဿ္လဿအဲကလံးပဒိဢ္အတဿ္ဖံးတဿ္မ
ၯ ဘဢ္ဃးတဿ္ပဿတဿ္ျပး၊ ကူဢ္သ့ဆဲးလၯ၊ တဿ္အိဢ္ဆူဢ္အိဢ္ခ့်တဖဢ္အပူၯအါမးန့ဢ္လီၯ.
ဒီးကညီဖိလဿအအိဢ္ဒီး ကသ့ဢ္ကဆီတဖဢ္ ႏုာ္လီၯဖံးအီဢ္မၯအီဢ္လဿသ့ဢ္ပွဿ္အတဿ္ဖံး
တဿ္မၯအပူၯဒီး ကဲဘ်ဴးစ့ဿ္ကီးအါမးလီၯ. ပွၯတသ့လံာ္အါလဿ္ကဲဢ္ဆိးတဖဢ္အါတက့ဿ္
ႏုာ္လီၯကဲ၀ဲကီၯလၯ၀ါသုးအါအါဂီဿ္ဂီဿ္န့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဖဲအဲကလံးပဿတဿ္အစိၯ ပွၯမၯ
တဿ္ဒ္သိးအံၯတဖဢ္အိဢ္ဒဢ္ ၁၀ မ်းကယၯ ပွၯမၯအီဢ္၀ဲၯမၯအီဢ္စံာ္တဖဢ္စ့ဿ္ကီးတခီအိဢ္
၀ဲ ၉၀ မ်းကယၯန့ဢ္လီၯ.

၇. တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯဒီးကရဿကရိလီၯဆီတဖဢ္

လဿယၯဖွိဢ္နံဢ္ ၂၀ အတီဿ္ပူၯ တုၯလီၯလဿဟီဢ္ခိဢ္အတဿ္ဒုးခံဘ်ီတဘ်ီစးထီဢ္န့ဢ္လဿ
ကညီဖိအက်ါ တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯလီၯဆီဒီး တဿ္ကရဿကရိလီၯဆီတဖဢ္ ပဿဿ္ထီဢ္၀ဲတဘ်ီ
ဘဢ္တဘ်ီဒ္လာ္အံၯအသိးလီၯ.

၁. ဖုစဢ္ယ့ဢ္ဒိးဘ်ဿထံသဘ့်တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္.
၂. ခ်ံဢ္ဘိပဿ္ဒီးခ်ံဢ္ဘိတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္.
၃. ကသံဢ္သရဢ္တဿဿ္မ့ဢ္ဖိမ့ဒီးကညီသးစဿ္ကရဿ.
၄. စီၯထီမစဿဢ္ဒီးတဿ္စံးပာ္ကရဿတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯလဿအဖီခိဢ္တဖဢ္န့ဢ္၊ မ့ဿ္တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯဖးဒိဢ္လဿပွၯကညီကလုာ္တဖဢ္
အပူၯန့ဢ္လီၯ. အါတက့ဿ္တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯတဖဢ္အံၯဘဢ္ဃး၀ဲဒီးတဿ္ဘူဢ္တဿ္ဘါန့ဢ္လီၯ.
သနာ္က့ပာ္ဃုာ္ပွၯကလုာ္ဂ့ဿ္၀ီ၊ဒီးထံရူဿ္ကီဿ္သဲးစ့ဿ္ကီးန့ဢ္လီၯ.တဿ္ဟူးတဿ္ဂဲၯခဲလဿာ္အံၯ
အိဢ္ဒီးအဂ့ဿ္အ၀ီအတဿ္ကြဿ္စိဒီး အလီဿ္အိဢ္လဿကညီဖိတဖဢ္ကဘဢ္သ့ဢ္ညါစ့ဿ္ကီးတဿ္
ဟူးတဿ္ဂဲၯလီၯဆီဒ္အံၯတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿႃႃတဿ္မၯလိက့ၯကညီကလုာ္အဂ့ဿ္႗႗ ခြံတီၯတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯတဿ္သိဢ္လိ

လံာ္မိဿ္ပွဿ္အပူၯလီၯ.

ဖုစီၯဘူး၊ ပွၯလဿအအုဢ္က့ၯခီဢ္က့ၯပွၯကညီတဖဢ္အသးသမူဖဲယပဢ္စိၯခါ (၁)

ဟီဢ္ခိဢ္အတဿ္ဒုဢ္ဖးဒိဢ္ခံဘ်ီတဘ်ီ တုၯဃီၯဖဲပထံပကီဿ္ဖဲ ခ.န ၁၉၄၂ နံဢ္ ဒီးလဿလါမး
ရွးအပူၯန့ဢ္၊အဲကလံးအတဿ္ျပဿတဿ္ျပးဟးဂီၯကြံာ္၀ဲ၊ဒီးပွၯအဲကလံးဖိတဖဢ္သုးကံြာ္အသး
ဆူကီဿ္ဟံဢ္ဒူဢ္န့ဢ္လီၯ. ဖဲအခါအံၯပွၯယပဢ္ဖိသ့ဢ္တဖဢ္ဟဲတုၯလံလဿပထံပကီဿ္ဒဢ္က
ယဿာ္၊ ဘဢ္ဆဢ္ မ့ဿ္လဿအဘဢ္ဂဲၯလိာ္နီဢ္ထီဢ္ကြံာ္ ပွၯအဲကလံးဖိအဃိ၊ပာ္လီၯ၀ဲဒဢ္တ
ဿ္ျပဿတဿ္ျပးတခ်ဴးဒ္ဘဢ္.

ဖဲတဿ္ဘဿဢ္စဿၯ အဆဿကတီဿ္အံၯ ပွၯကီဿ္ပယီၯဖိလဿအအကိးလီၯသးလဿသခ့ဢ္
(သခင္အသင္း) တဖု ဒုးအိဢ္ထီဢ္၀ဲအတဿ္ျပဿတဿ္ျပး၊ ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္အသုးခိဢ္တခီမ့ဿ္၀ဲ…
ကီဿ္ပယီၯအတဿ္သဘ့်အသုးမုဿ္ (Burma Independent Army) လဿပကိးဖုဢ္အီၯလဿ
(B.I.A) န့ဢ္လီၯ. ပွၯတဖုအံၯပာ္လီၯက့ၯ၀ဲအတဿ္ျပဿတဿ္ျပး၊ ကိးခူကိး၀့ဿ္ဒဲး၊ ဒီးဟံးဃာ္
က့ၯ ထံကီဿ္တဿ္ျပဿတဿ္ျပး အနီဢ္၀ံာ္ခံ န့ဢ္လီၯ. ပွၯကညီတကလုာ္အံၯမ့ဿ္ပွၯလဿအသး
တီတ့ဿ္လံ၀ဲဒီး အဲကလံးအတဿ္ျပဿတဿ္ျပး ဒီကတီဿ္ညါ၊ ဒီးတုၯဖဲဆဿကတီဿ္အံၯဒဢ္လဲာ္
အသးတီဒ္၀ဲအဃိ၊ ပွၯကညဖိီလဿအစိာ္စုက၀ဲၯ ဂီဿ္မုဿ္ပိာ္ထြဲ၀ဲအဲကလံးအခံ ဆူကီဿ္ဟံဢ္
ဒူဢ္အပူၯ ဒီးတဿ္တမံၯအံၯ မ့ဿ္တဿ္လီၯသးဘဢ္အဿ အဒိဢ္ကတဿဿ္လဿ သခ့ဢ္တဖုအံၯ
အမဲာ္ညါန့ဢ္လီၯ. အ၀ဲသ့ဢ္တနာ္န့ဿ္ပွၯကညီနီတစဲးဘဢ္အဃိ ကြဿ္ဟုဢ္ကြဿ္စု၀ဲျတိကလ
ာ္၊ ဒီးက်ဲၯပာ္စဿၯအသးလဿလဿပွဲၯပွဲၯ လဿပွၯကညီမ့ဿ္ ထီဒါအီၯန့ဢ္ ကျတီဆဿအီၯသပွ
ဿ္ပွဿ္ဒီး မၯလီၯျပံလီၯျပါလီၯမူၯလီၯမဿ္ကြံာ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

မ့ဿ္လဿတဿ္တနာ္န့ဿ္ဒီးတဿ္တမံသူဢ္မံသးအိဢ္ထီဢ္၀ဲလဿ အ၀ဲသ့ဢ္အပူၯအဃိ၊ အ၀ဲသ့ဢ္
လူၯဃ့က့ၯ၀ဲစုက၀ဲၯတဖဢ္၊ လဿအအိဢ္လဿပွၯကညီဖိသ့ဢ္တဖဢ္အစုပူၯလီၯ. ပွၯကညီ
ဖိသ့ဢ္တဖဢ္ မ့ဿ္လဿအတတိာ္သူဢ္ပာ္သးလဿအကထီဒါ၀ဲ ပွၯနီတဖုဖုဘဢ္အဃိ၊
တကရဿကရိလီၯအသးလဿလဿပွဲၯပွဲၯ၊ ဒီးတထဿဖွိဢ္၀ာ္ဖွိဢ္ပာ္စဿၯ၀ဲ စုက၀ဲၯလဿလဿလီ
ဿ္လီဿ္စ့ဿ္ကီးဘဢ္. မ့မ့ဿ္ဖဲစုက၀ဲၯအိဢ္ပာ္ပူၯခိဢ္ပူၯခိဢ္လဿအမ့ဿ္၊က်ိခံပီၯ(Double barrel)
က်ိတပီၯ (Single barrel) သ့ဢ္တဖဢ္န့ဢ္ ဟ့ဢ္လီၯကြံာ္၀ဲဆူသခ့ဢ္တဖုအံၯအစု
ပူၯ ဒ္သိးတဿ္သုတမၯအဿမၯသီအီၯတဂ့ၯအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

လဿတဿ္န့ဢ္အဃိ ပွၯကညီဖိတနီၯနီၯ ပာ္ခူသူဢ္ခူလံာ္အစုက၀ဲၯဖိလဿ အအိဢ္ဒီးအီၯတ
ဆံးတက့ဿ္န့ဢ္၊ ဒ္သိးဖဲအလီဿ္အိဢ္န့ဢ္ ကဒီသဒဿလီၯက့ၯသးအဂီဿ္၊ ဒီးတမ့ဿ္လဿအက
ထီဒုဢ္ထီဒါတဿ္အဂီဿ္ဘဢ္. ပွၯကညီဖိတဖဢ္မ့ဿ္တပာ္အသးလဿကထီဒုဢ္ထီဒါတဿ္ဘဢ္
ဆဢ္ လဿအပူၯကြံာ္န့ဢ္ မ့ဿ္လဿအသးတီ၀ဲဒီးအဲကလံး အတဿ္ျပဿတဿ္ျပးလဿာ္လဿာ္ဆ့
ဆ့ ဒီးအဲဢ္ဘဢ္ပွၯကီၯလၯ၀ါဖိတဖဢ္အဃိ တဿ္တနာ္န့ဿ္အီၯလ့ၯတက့ၯဘဢ္န့ဢ္လီၯ.
လဿတဿ္အံၯအဃိတဿ္ဆိမိဢ္ကမဢ္အိဢ္ထီဢ္၀ဲဒီး တဿ္တနာ္န့ဿ္လိာ္သးအါထီဢ္၀ဲဒဢ္န့ဢ္
လီၯ.

လဿမႜီမႜးကီဿ္ရ့ဢ္ဒီးဟံဢ္သူကီဿ္ဆဢ္ (အိမ္မဲျမိဳ႔နယ္) အပူၯ၊ ပယီၯအသ၀ီဖးဒိဢ္လဿအမ့ဿ္
၀ဲ သ၀ီယြဢ္သံးအိဢ္၀ဲတသ၀ီ၊ ပကိးအမံၯလဿတကူဢ္တဲဢ္ (တံခြန္တိုင္) န့ဢ္လီၯ.
သ၀ီတသ၀ီအံၯအစကီၯတခီမ့ဿ္၀ဲ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ (ေရြထြန္းၾကာ) ဒီးစကီၯတဂၯအံၯအက်ိ
ခံပီၯအိဢ္၀ဲတဆိအဃိ၊သခ့ဢ္တဖဢ္ဃ့အီၯလဿအကဟ့ဢ္လီၯက်ိအံၯဆူအ၀ဲသ့ဢ္အစုပူၯ
န့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္အ၀ဲတဟ့ဢ္လီၯ၀ဲဘဢ္.

တယံၯတဘူးဒီးသ၀ီကူဢ္တဲဢ္ (Kundine) အံၯ အိဢ္၀ဲတသ၀ီဒီးအစကီၯတခီမ့ဿ္၀ဲ
စကီၯသဢ္ဟဢ္ (သာဟန္) န့ဢ္လီၯ. စကီၯတဂၯအံၯအက်ိခံပီၯအိဢ္စ့ဿ္ကီးတဆိဒီးမ့ဿ္
လဿအပာ္ခူသူဢ္၀ဲတဘူဢ္ဘဢ္အဃိရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္လဲၯဃ့ဒီးဟ့ဢ္လီၯ၀ဲဆူ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္အအိဢ္
န့ဢ္လီၯ. လဿခံက့ၯပွၯသုးဖိဟဲက့ၯကဒီးခံဂၯ၊ ဟဲက့ၯစိာ္ဃုာ္၀ဲဒီးအက်ိဒုးသုး (Rifle)တ
ဂၯတဆိဒီး အ၀ဲကိးဃာ္အီၯဖဲတကူဢ္တဲဢ္န့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္အ၀ဲအက်ိအါထီဢ္ဒ္အံၯဒီးသခ့ဢ္တဖဢ္နာ္သပွဿ္ကတဿဿ္လဿ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ကထီဒုဢ္
ထီဒါအီၯနီဿ္နီဿ္န့ဢ္လီၯ. တုၯႏုၯတစုသခ့ဢ္အပဒိဢ္တဖဢ္ပ်ဿ္လီၯ (B.I.A) သုးမုဿ္လဿက
ဟဲထီဢ္ဒုး ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္န့ဢ္လီၯ. သုးခိဢ္ဘိဢ္အီဢ္ (ဘုိေအာင္) ဒီးအသုးတဖုဟဲဒိးကဘီမ့ဢ္
အူဖိတဘ့ဢ္ ဒီးဟဲတိဿ္ထီဢ္အကဘီဖဲ ယြဢ္သံးအံၯ၀ံၯသုးက်ဲၯတဿ္ဒုးတဿ္ယာ္အဂ့ဿ္ပက်ိၯ
ဒ္သိးအကလဲၯထီဢ္ဒုး ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္တခီတုၯမ့ဿ္အနဿ္ဟူ၀ဲလဿ (B.I.A) ကဟဲထီဢ္ဒုးအီၯန့ဢ္ ကိးထီဢ္ပွၯသုးဖိဒီး
ပွၯဖီဢ္ဃဲာ္ဖိတနီၯ၀ံၯ လဲၯခိးတဿ္လဿမယါခႜီ (မရမ္းေခ်ာင္း) န့ဢ္လီၯ. မယါခႜီန့ဢ္မ့ဿ္တဿ္
လီဿ္တတီၯလဿအအိဢ္ဖဲတကူဢ္တဲဢ္ဒီး ယြဢ္သံးအဘဿဢ္စဿၯဒီး မ့ဿ္ပွိဿ္သူခိဢ္ဖိတဖဢ္လဲၯ
ဘွီထီဢ္ဟံဢ္ဒဲစွၯဖ်ဿဢ္ လဿတဿ္လဲၯအိဢ္လဲၯဆိးဒီး ထူစံာ္ထူပွဲၯအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.ဟံဢ္ဒဲန့ဢ္မ့
ဿ္ဒဲတကလုာ္လဿတဿ္ဘွီအီၯဂဿဿ္ဂဿဿ္က်ဿၯက်ဿၯထဲသိးဟံဢ္ဃဢ္ဃဢ္ဒီးပွၯအိဢ္အီၯစူၯစူၯ
ယီၯယီၯ၊ ဒ္ဟံဢ္အသိးလဿစံာ္လီဿ္ပူၯန့ဢ္လီၯ. တဿ္လီဿ္အ၀ဲအံၯရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဒီးအသကိး
တဖဢ္ပာ္အီၯဒ္အမ့ဿ္သ၀ီတကူဢ္တဲဢ္အတိာ္အသိးဒီး အိဢ္ခိးလီၯ၀ဲဒုဢ္ဒါအခိဢ္ၾတိကလာ္
ဖဲတဿ္လီဿ္အံၯန့ဢ္လီၯ.

မၯကဒီးတနံၯလဿဂီၯဃုနဢ္ရံဢ္အဆဿကတီဿ္န့ဢ္ (B.I.A) လဲၯထီဢ္ကဒီး ဒုးလိာ္အသးဒီး
ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ ဖဲမယါခႜီအံၯန့ဢ္လီၯ. တဿ္ဒုးတဿ္ယၯမၯအသးဆူဢ္မးလဿပွၯခံခီယဿ္ခီအဘဿ
ဢ္စဿၯ၊ ဒီးတုၯလဿမုဿ္ထူဢ္ဃဢ္ဃဢ္တစုန့ဢ္၊ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဂုၯက့ၯအလီဿ္ခံတစဲး ဒီးက့ၯခိး
လီၯက့ၯဒုဢ္ဒါအခိဢ္လဿ ကမါတကမါအပူၯ ဖဲသ၀ီတကူဢ္တဲဢ္အဃဿၯန့ဢ္လီၯ. တုၯမ့ဿ္
ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဂုၯက့ၯအလီဿ္ခံတစုဒီး (B.I.A) အသုးတဖုအံၯလဲၯထီဢ္ဒြဲဢ္အူအီဢ္ကြံာ္ ပွိဿ္အ
ဟံဢ္ဒဲဖဲ မယါခႜီတဖဢ္လဿမ့ဢ္အူခဲလဿာ္န့ဢ္လီၯ.

သခ့ဢ္အသုးဖိတဖုအံၯ လဲၯထီဢ္ဒြဲဢ္အူအီဢ္ကြံာ္ဟံဢ္ဒဲဖဲမယါခႜီတဖဢ္လဿမ့ဢ္အူခဲလဿာ္၀ံၯ
အိဢ္ဘွံးအိဢ္သါဒီးအီဢ္အီ၀ံၯ ဂဲၯထဿဢ္လူၯသဖွိဃီၯ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဆူတကူဢ္တဲဢ္န့ဢ္လီၯ.
တုၯႏုၯတစုအ၀ဲသ့ဢ္ဒုးလိာ္ယၯလိာ္ကဒီးအသးဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္တခီဒီးတခီန့ဢ္လီၯ.
တုၯလီၯလဿဟါခီသဿနဢ္ရံဢ္ဘ်ဲဢ္လြံဿ္နဢ္ရံဢ္ဃဢ္ဃဢ္တစု (B.I.A) အသုးခိဢ္ဘိဢ္အီဢ္
ဘဢ္ဒိလဿက်ိဒီးသံတီဿ္၀ဲလဿတဿ္ဒုးသုးပူၯန့ဢ္လီၯ.

ဘိဢ္အီဢ္သံတဘ်ီဃီအသုးဖိတဖဢ္ ဂုၯက့ၯဆူအလီဿ္ခံဒီး ဟဲက့ၯကဒါက့ၯဆူရြဢ္သံး၀ံၯ
ဒိးထီဢ္ကဘီမ့ဢ္အူဒီးက့ၯလီၯက့ၯ၀ဲဆူ၀့ဿ္မီႜမႜးန့ဢ္လီၯ. တဟါဃီအံၯလဿဟါယဲဿ္နဢ္ရံဃ
ဢ္ဃဢ္ အဆဿကတီဿ္န့ဢ္ ရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဒီးအသကိးတဖဢ္ ဟဲလီၯဒြဲဢ္အူအီဢ္ထီဢ္ကြံာ္ပယီၯ
သ၀ီဖးဒိဢ္ သ၀ီယြဢ္သံးအံၯလဿမ့ဢ္အူဒီသ၀ီညါဒီးပာ္လီၯတဲာ္တီဿ္၀ဲထဲ သီခါဖႜဢ္ခံဖ်ဿဢ္
လဿအသူဢ္လီၯအသးလဿသ၀ီခိဢ္တဖ်ဿဢ္ဒီးသ၀ီခံတဖ်ဿဢ္ဧိၯန့ဢ္လီၯ.မ့မ့ဿ္တဿ္သူဢ္ထီ
ဢ္အဂုၯအဂၯသ့ဢ္တဖဢ္၊ မ့ဢ္အူအီဢ္ကြံာ္စီဖ့ကလ့ၯန့ဢ္လီၯ.

ပွၯကညီအတဿ္ဘဢ္ကိဿ္ဘဢ္ဂီၯတဿတဘ်ီမ့ဿ္၀ဲလဿ ခ.န. ၁၈၈၅-၈၆ နံဢ္ဖဲပယီၯဒီးအဲ
ကလံးတဿ္ဒုးသဿဘ်ီတဘ်ီဖဲ ပယီၯစီၯပၯ(သီေပါမင္း) ပဿတဿ္အဆဿကတီဿ္ခါ (ဖုDR.T
သဢ္ပႜဢ္ ကြဲးဖ်ါထီဢ္စ့ဿ္ကီး အ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္တူဿ္ဘဢ္ပယီၯအတဿ္မၯအဿမၯနးအ
ဂ့ဿ္ဖဲ ႃႃမုဿ္နံၯကီခဲလဿယဘဢ္လဲၯခီဖ်ိတဖဢ္႗႗ တဿ္မၯလိအပူၯ) ဒီးမ့မ့ဿ္ပွၯကညီအတဿ္
ဘဢ္ကိဿ္ဘဢ္ဂီၯခံဘ်ီတဘ်ီတခီမ့ဿ္၀ဲ ခ.န. ၁၉၄၂-၄၅ နံဢ္အဆဿကတီဿ္အံၯန့ဢ္လီၯ.
တဿ္ဒုးတဿ္ယၯကဲထီဢ္၀ဲလဿရြ႔ဢ္ထူကႜဢ္ဒီး (ဘံဢ္အဢ္အ့ဢ္) အဘဿဢ္စဿၯ၀ံၯအလီဿ္ခံတဿ္
ဒုးတဿ္ယၯဆူဢ္ထီဢ္နးနးကြ႔ဿ္ကြ႔ဿ္ တုၯဒဢ္လဲာ္အကဲထီဢ္၀ဲလဿကလုာ္အတဿ္အ့ဢ္လိာ္လ
ဿပွၯကညီဒီး ပွၯပယီၯဖိအဘဿဢ္စဿၯတစုန့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္ကလုာ္အတဿ္အ့ဢ္လိာ္က်ာ္လိာ္ကဲထီဢ္၀ဲန့ဢ္၊ တခီဒီးတခီမၯသံလိာ္အသးဆူဢ္မဲာ္
ကဲၯမဲာ္၊ ဂုာ္န့ဿ္၀ာ္အတဿ္စုလီဿ္ခီဢ္ခိဢ္ဒီး ဒြဲဢ္အူလိာ္ကံြာ္အဟံဢ္အဃီ အဒူသ၀ီလဿမ့ဢ္အူ
ဖဢ္ဆါ နးနးကလဲာ္န့ဢ္လီၯ. လဿတဿ္အံၯအဃိ ကမ်ဿဿ္ထံဖိကီဿ္ဖိလဿအမ့ဿ္၀ဲပွၯကညီ
တကလုာ္မ့ဿ္ဂ့ၯ၊ ပွၯပယီၯဖိတကလုာ္မ့ဿ္ဂ့ၯ၊ ဘဢ္ကီဘဢ္ခဲဘဢ္နးဘဢ္ဖွီဢ္ဒီးဘဢ္ကိဿ္ဘ
ဢ္ဂီၯ၀ဲဒိဢ္ဒိဢ္ကလဲာ္န့ဢ္လီၯ.

ပမ့ဿ္ကြဿ္ကဒါက့ၯပတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯန့ဢ္၊ပတအိဢ္ဒီးတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯကမဿ္(ရာဇ၀င္ေၾကြး)
လဿပွၯနီတကလုာ္အဖီခိဢ္ဘဢ္. ပအိဢ္ဒဢ္ပတဿ္မုာ္မုာ္ခုဢ္ခုဢ္ထီဘိန့ဢ္
လီၯ. မ့မ့ဿ္တဘ်ီအံၯမ့ဿ္တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯအခီဢ္ထံးတဘ်ီလဿပွၯကညီအိဢ္ဒီးကလုာ္အ
တဿ္အ့ဢ္လိာ္ တဘ်ီဒီးပွၯပယီၯဖိန့ဢ္လီၯ.

တဿ္မၯအသးဖဲ ခ.န. ၁၉၄၂နံဢ္ လါမ့ၯအပူၯန့ဢ္ (B.I.A) ဟဲထီဢ္ဒုးသ၀ီခီဢ္လဢ္ကူကႜံဒီး
ဒူဖိသ၀ီဖိတဖဢ္ ဖဲတဿ္စုက၀ဲၯစွၯခိဢ္လဿအအိဢ္ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္န့ဢ္ၾတီဆဿဒုဢ္ဒါတဖုအံၯသပွ
ဿ္ပွဿ္န့ဢ္လီၯ. မ့မ့ဿ္ပိာ္မုဢ္ပိာ္မဿၯဒီးသူဢ္က့သးပွဿ္တဖဢ္ ပာ္ဖွိဢ္ထီဢ္အသးလဲၯထီဢ္ဆူသ
ရိာ္ပူၯ၀ံၯ ဘါထုကဖဢ္သပွဿ္္ပွဿ္ဒ္သိးကစဿ္ယြၯကကဟုဘံဢ္ကယာ္ဘဿက့ၯအ၀ဲသ့ဢ္ဒီး
မၯပူၯမၯဖ်ဲး အဒူသ၀ီ လဿဒုဢ္ဒါတဖုအံၯအစုပူၯအဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

လဿသ၀ီကဢ္ကလ့တခီစ့ဿ္ကီး ဒုဢ္ဒါဟဲထီဢ္ဒုးတဿ္ယၯတဿ္ဒီး ဒူဖိသ၀ီဖိတဖဢ္ဘဢ္ဒုးဆ
ဿၾတီဆဿဒုဢ္ဒါတဖုအံၯသပွဿ္ပွဿ္ စ့ဿ္ကီးန့ဢ္လီၯ. ဒုဢ္ဒါလဿအဟဲထီဢ္ဒုးသ၀ီ ခီဢ္လဢ္ကူ
ကႜံဒီး ကဢ္ကလ့တဖဢ္ ဟဲထီဢ္ဒုး၀ဲလဿဂီၯအကတီဿ္ ဒီးတုၯဃီၯလဿမုဿ္ဃ့ဿ္လီၯတစုန့ဢ္
ဒုး၀ဲတန့ဿ္ဒီး သံထီဢ္ပွဿ္ကဒ့၀ဲအဃိ၊ ဒုဢ္ဒါတဖဢ္အံၯ ဃ့ဿ္ကြံာ္၀ဲစီဖ့ကလ့ၯန့ဢ္လီၯ. လဿ
သ၀ီခီဢ္လဢ္ကူကႜံတခီ ပွၯမၯန့ဿ္ဒုဢ္ဒါအစုက၀ဲၯတနီၯဒီးပွၯမၯန့ဿ္ဃုာ္ စဲးက်ိ (ဘရဲ) ခံ
ခိဢ္န့ဢ္လီၯ.

တုၯႏုၯတစုသခ့ဢ္အခိဢ္အနဿ္တဖဢ္ ဆွဿထီဢ္တဿ္ကစီဢ္အံၯဆူ ယပဢ္အအိဢ္ဒီး ယပဢ္
ပ်ဿ္လီၯ အသုးခိဢ္ အကႜံမဢ္ (Col. Ahjeema) လဿပယီၯကိးအီၯလဿ ဘိဢ္ခႜံးန့ဢ္ဒ္သိး
အကဟဲက်ဲၯက့ၯတဿ္ဂ့ဿ္အံၯန့ဢ္လီၯ.

တုၯႏုၯတစုပွၯကညီဖိတဖဢ္အသူဢ္ခုသးခု၀ဲ ဒိဢ္ဒိဢ္ကလဲာ္လဿပွၯယပဢ္ဖိအကစဿ္ဒဢ္၀ဲ
ဟဲက်ဲၯဃူက်ဲၯဖိးက့ၯ ထံဖိကီဿ္ဖိကဒဲကဒဲအဃိ နာ္၀ဲလဿကလုာ္အတဿ္အ့ဢ္လိာ္အံၯက
ဆိကတီဿ္က့ၯဒီးတဿ္ဃူတဿ္ဖိးကအိဢ္ထီဢ္က့ၯ၀ဲလဿပွၯကညီဒီးပယီၯဘဿဢ္စဿၯအံၯန့ဢ္
လီၯ. ပွၯကညီဖိတဖဢ္ဆိကမိဢ္၀ဲလဿ (B.I.A) တဖဢ္ကဒိကနဢ္ယပဢ္အကလုဿ္၊ ဒီးတ
ထီဒုဢ္ထီဒါမၯအဿမၯသီလဿၯပွၯကညီတဖဢ္လဿၯဘဢ္လီၯ.

တဿ္မၯသးဖဲ ခ.န. ၁၉၄၂နံဢ္ လါမ့ၯ ၂၆သီ အနံၯန့ဢ္ B.I.A အသုးတဖုလဲၯထီဢ္ဒုးပွၯက
ညီသ၀ီလဿသ၀ီ ညီဢ္ခႜံဢ္တီးန့ဢ္လီၯ. လဿအ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္လဲၯထီဢ္ဒုးတဿ္ဒီး ပွၯကညီတ
ဘ်ီအံၯအပူၯ လဲၯကိးဃုာ္ယပဢ္သုးခိဢ္(အကႜံမဢ္) ဒ္သိးကလဲၯဃုာ္တဿ္ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္ဒီးယ
ပဢ္ အသုးခိဢ္တဂၯအံၯလဲၯဃုာ္တဿ္ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္စ့ဿ္ကီးန့ဢ္လီၯ. အ၀ဲသ့ဢ္လဲၯဘူးထီဢ္ဒီး
သ၀ီ ညီဢ္ခႜံဢ္တီးဒီးတုၯမ့ဿ္အထူးခးတစုန့ဢ္၊ ပွၯဂဿၯသးဖိတဖဢ္လဿအခိးဒူခိးသ၀ီအံၯခး
ဃီၯအ၀ဲသ့ဢ္ ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္ခးပကူဢ္တဿ္ ဒ္အတိာ္ပာ္စဿၯအသးအသိးန့ဢ္လီၯ. တုၯႏုၯတစု
တဿ္ဒုးတဿ္ယၯကဲထီဢ္၀ဲဒီးဒုးသဂဿဿ္လိာ္အသးဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္တခီဒီးတခီန့ဢ္လီၯ.

ဒ္န့ဢ္အသိး (ဘံဢ္အဢ္အ့ဢ္) တဖဢ္ခးတဿ္တခီခီ၊ သုးထီဢ္အသးတခီခီကြ႔ဿ္ကြ႔ဿ္၊ ဒီးမ့ဿ္လ
ဿယပဢ္အသုးခိဢ္တဂၯ အိဢ္လဿအ၀ဲသ့ဢ္အက်ါအဃိ၊ အ၀ဲသ့ဢ္အဂံဿ္အဘါအိဢ္ဒိဢ္မး၊
ဒီးအ၀ဲသ့ဢ္အသးပူၯပွဲၯဒီးတဿ္သူဢ္ဆူဢ္သးဂဲၯဒီး တဿ္သူဢ္ဒူသးဒူန့ဢ္လီၯ. အ၀ဲသ့ဢ္ထီဢ္
တဆီဘဢ္တဆီ ဘူးထီဢ္ဘူးထီ္ဒီးသ၀ီကြ႔ဿ္ကြ႔ဿ္၊ ဒီးလဿခံကတဿဿ္န့ဢ္ အကႜံဢ္မဢ္ဘဢ္ဒိ
လဿက်ိဒီးသံ၀ဲဒဢ္န့ဢ္လီၯ. တုၯႏုၯတစု ဘံဢ္အဢ္အ့ဢ္ အသုးဖိတဖဢ္ဂုၯက့ၯအလီဿ္ခံ၀ံၯ
က့ၯလီၯကဒါက့ၯ၀ဲတဘ်ီဃီဆူမႜီမႜးန့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္အကႜံဢ္မဢ္သံတဘ်ီဃီ၊ ဒုဢ္ဒါတဖုအံၯ အခိဢ္အနဿ္သ့ဢ္တဖဢ္၊ ဆွဿထီဢ္တဿ္ဂ့ဿ္
တဿ္က်ိၯတမံၯအံၯဆူ ပွၯယပဢ္ဖိအသုးခိဢ္အခိဢ္အနဿ္တဖဢ္အအိဢ္ဒီး ဒုးနဿ္ပဿဿ္အ၀ဲ
သ့ဢ္လဿပွၯကညီတဖဢ္အံၯမ့ဿ္ပွၯပူထီဢ္လီထီဢ္တဿ္၊ ထီဒုဢ္ထီဒါတဿ္၊ မၯအဿမၯသီတဿ္
မၯတဿထီဢ္တဿလီၯတဿ္၊ဒီးဒုဢ္ဆဿခီဢ္ဆဿပွၯယပဢ္ဖိနီဿ္နီဿ္လံန့ဢ္လီၯ. အဂ့ဿ္ဒ္အံၯအ
၀ဲသ့ဢ္မ့ဿ္ပွၯလဿအတီဒီးအဲကလံးဒီးအဲဢ္ဘဢ္ပွၯကီၯလၯ၀ါဖိတဖဢ္ဒိဢ္မးအဃိ၊တအဲဢ္ဒိ
းတူဿ္လိာ္ဒီး မၯဃုာ္မၯသကိးတဿ္ဒီး ပွၯယပဢ္ဖိသ့ဢ္တဖဢ္ဘဢ္. လဿတဿ္န့ဢ္အဃိအ၀ဲ
သ့ဢ္ထီဒါ၀ဲ ပွၯယပဢ္ဖိဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္န့ဢ္လီၯ.

ပယီၯတဖဢ္အံၯမ့ဿ္ပွၯလဿအမၯလီၯနာ္အသးသ့၊ပာ္ဖ်ါအတဿ္ဂ့ဿ္ဖဲအဖီခိဢ္တကထဿအံ
ၯသ့၊ မၯလီၯအဲဢ္အသးသ့၊ မၯလီၯသးကညီၯအသးသ့၊ သဢ္ဟံသဢ္ဟဲသ့၊ ကလုဿ္က
တိၯသ့၊ ပ်ဲၯကဒံပ်ဲၯကဒါအပ့်ၯသ့၊ ထိဢ္အံဢ္လီၯ၀ီၯအသးသ့၊ မၯရဲရဲရီရီအသးလဿပွၯမဲာ္
ညါသ့၊ ထုးန့ဿ္ပွၯအသးသ့၊ ဒီးကြဲန့ဿ္လြဲန့ဿ္ပွၯအသးသ့လီၯ.လဿတဿ္န့ဢ္အဃိ၊ ပွၯယပဢ္
ဖိတဂၯအံၯ ဒ္ဟီဢ္ခိဢ္အထူသႏူအိဢ္အသိး၊ ကဘဢ္နာ္အီၯ အဲဢ္အီၯ၊ မၯစဿၯအီၯစဲဃဲၯ
လီၯသဿဢ္.

တုၯႏုၯတစုယပဢ္အသုးခိဢ္သုးနဿ္သ့ဢ္တဖဢ္ပ်ဿ္လီၯအသုးခိဢ္ (မံဢ္နဢ္မံဢ္စူဢ္စကံဢ္)
Minami Suzuki ဒီးယပဢ္အသုးဖိတဖုဒ္သိးအကဟဲဆူ မႜီမႜးအံၯဒီးက်ဲၯ၀ံၯက်ဲၯက့ၯတဿ္
ဂ့ဿ္တဿ္က်ိၯသ့ဢ္တဖဢ္အံၯ ဒ္အဂ့ၯဒီးၾကဿး၀ဲလဿအမဲာ္ဒဢ္၀ဲအသိးန့ဢ္လီၯ.ယပဢ္အသုး
ခိဢ္တဂၯ သးဆါပာ္စဿၯလံ၀ဲပွၯကညီတဖဢ္၊ လဿအခးသံတ့ဿ္အကႜံမဢ္အဃိဒီးအ၀ဲပာ္
လီၯအသးလဿအကမၯပွၯကညီဖိတဖဢ္ဆါဆါကလဲာ္န့ဢ္လီၯ.လဿတဿ္န့ဢ္အဃိကယဲဿ္
မ့ဿ္ပွၯကညီအဒူသ၀ီ၊ လဿ မႜီမႜးကီဿ္ရ့ဢ္အပူၯတဖဢ္အံၯ၊ အ၀ဲတိၯပနီဢ္၀ဲလဿကသံဢ္ထံ
အဂီၯကိးသ၀ီဒဲးလဿဟီဢ္ခိဢ္ဂီၯအပူၯန့ဢ္လီၯ. အ၀ဲနာ္၀ဲလဿ ပွၯကညီအံၯအသးအိဢ္နီဿ္
နီဿ္ပွၯအဲကလံးဖိအဃိ တတူဿ္လိာ္တဿ္ဃူတဿ္ဖိးဒီးခးသံကြံာ္ အကႜံမဢ္စဲဃဲၯန့ဢ္လီၯ.

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿႃႃတဿ္မၯလိက့ၯကညီကလုာ္အဂ့ဿ္႗႗ လဿခြံတီၯလံာ္တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯတဿ္

သိဢ္လိလံာ္မိဿ္ပွဿ္အပူၯ.

ကစဿဿ္ကံကူးဒီးနီဿ္ဘုဘီ အပူ

လဿပ်ဿၯလဿသီ စီၯပၯသမံအံ မ့ဿ္ဘွဲမိၯပွၯဒီကီဿ္ညါ အစီၯပၯလီၯ. ပဿတဿ္တီတီလိၯလိၯ
အဃိ အမံၯဟူ သဢ္ဖ်ါ၀ဲဒီး ဘွဲမိၯပွၯ ဒီကီဿ္ညါ မုာ္ခုဢ္၀ဲဂ့ၯ မးန႔ဢ္လီၯ.

စီၯပၯအံၯ သူဢ္ထီဢ္၀ဲအနီဖဲ ကစဿဿ္ကံကူးဒီခိဢ္ဒီး ဘွီထီဢ္၀ဲတိၯလဿ အက်ဿၯကတဿဿ္တ
ဘိလဿ ကလဲၯထီဢ္လဲၯလီၯ အဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. လဲၯထီဢ္ကတုၯတဿ္ဒီခိဢ္အဂီဿ္၊ ဘဢ္လဲၯခီဖ်ိ
ကစဿဿ္သဿပတီဿ္ လီၯ. ဘူးကတုၯတဿ္ဒီခိဢ္န႔ဢ္ဒီး၊ ဘဢ္လဲၯခီဖ်ိ လ့ကဆူး၊ ႀတီဿ္ဒဢ္ပွၯတ
ဂၯဧိၯ လီၯ.

ႃႃစီၯသီဧိၯခြါ႗႗ မ့ဿ္စီၯပၯကံကူး အဖိခြါထဲတဂၯဧိၯ၊ မ့ဿ္စ့ဿ္ကီး ပိာ္ခြါလဿအဒုဢ္အဒ့ဂ့ၯဒီးအ
မဲာ္သဢ္တခီ ဖ်ါလီၯ ကဟုကညီဿ္ဒိဢ္မးလီၯ. မ့ဿ္စ့ဿ္ကီးသုးခိဢ္တဂၯလဿ အပ့ဿ္အခ်႕စုသ့
ခီဢ္ဘဢ္၊ ဆဲးတဿ္သ့ က်ီတဿ္ႏုာ္ လီၯ.

မ့ဿ္လဿဒိဢ္တုာ္ခိဢ္ပွဲၯ၀ဲလံဒီး ကဘဢ္ဃုထဿအသးသမူ အတံၯသကိးလီၯ. လဿမိၯပွၯဒီကီဿ္
ညါ မုဢ္ကနီၯဖိ လဿ အဒိဢ္တဿ္ဂ့ၯ လီၯအဲဢ္လီၯကြံ အိဢ္၀ဲဘဢ္ဆဢ္တကဿကီဢ္ဒီး စီၯသီဧိၯ
ခြါ နီတဂၯဘဢ္.

လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိစီၯပၯကံကူး ဆီထီဢ္သုးမုဿ္သံဢ္ဘိဒီးဟးဆွဢ္ထံဆွဢ္ကီဿ္ ဒ္သိးကထံဢ္
န႔ဿ္၀ဲ အဖိခြါ သးသမူ အတံၯသကိး န႔ဢ္လီၯ. ဆွဢ္၀ဲ ကီဿ္တဘ့ဢ္ဘဢ္တဘ့ဢ္တုၯလဿပီဢ္
လဲဢ္ကဿဿ္နံၯလီၯ. ကြဿ္လီၯ တဿ္ဆူပီဢ္လဲဢ္ပူၯဒီး ထံဢ္၀ဲ၀့ဿ္ဃံလၯ ကျပဳဿ္ကျပီၯတဖ်ဿဢ္
န႔ဢ္လီၯ. ႏူဿ္တဖ်ဿဢ္အံၯ ပွၯလဿအအိဢ္လဿ အပူၯမ့ဿ္ ပွၯပဿဘဢ္ပီဢ္လဲဢ္၊ စီၯပၯသဢ္က
အုဢ္ ဒီးနီဿ္ပၯမုဢ္ ပယိၯန႔ဢ္လီၯ.

ႃႃနီဿ္ဘုဘီ႗႗ စ့ဿ္ကီးမ့ဿ္ စီၯပၯသဢ္ကအုဢ္ အဖိမုဢ္ထဲတဂၯဧိၯန႔ဢ္လီၯ. မ့ဿ္စ့ဿ္ကီး ပိာ္မုဢ္
ဃံလၯလဿ အမံၯဟူ သဢ္ဖ်ါတဂၯလီၯ. ပိာ္ခြါလဿအကဿကီဢ္ဒီးနီဿ္ဘုဘီတအိဢ္၀ဲစ့ဿ္ကီး
ဖဲ ထံကီဿ္ပူၯန႔ဢ္ဘဢ္. စီၯပၯဖိခြါ အါဂၯ ဟဲဆူအအိဢ္၊ ဖဲအထံဢ္ဘဢ္ နီဿ္ဘုဘီအတဿ္ဃံ
တဿ္လၯန႔ဢ္ဒီး၊ အသူဢ္အသး တဖဢ္ ပွံဿ္လီၯကြံာ္ဒ္ ထူလီၯပွံဿ္ ကြံာ္၀ဲလဿမ့ဢ္အူပူၯအသိး
န႔ဢ္လီၯ.

နီဿ္ဘုဘီ အိဢ္၀ဲဒီး အသံဢ္ခြံလီၯလးဖိတဘ့ဢ္ လီၯ. မ့ဿ္ခြံထီဢ္အခိဢ္ဒီး ကျပဳဿ္ကၿပီၯ၀ဲဒ္ စ့
အသိးလီၯ. မ့ဿ္ပာ္ ၀ဲလဿ အခီဢ္ညါသး အဖီလာ္ဒီး ဟါမဿ္ကြံာ္၀ဲ ပွၯတထံဢ္အီၯလဿၯဘဢ္.
နီဿ္ဘုဘီအံၯ အိဢ္ဒီး အသူးအသ့ဢ္ အလၯကပီၯဒီး သူ၀ဲပွိၯ၀ဲ လီၯ.

လဿပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯ အတဿ္ပဿပူၯ နီဿ္ဘုဘီကထံဢ္န႔ဿ္ သးသမူ အတံၯသကိးအဂီဿ္ တမ့ဿ္
တဿ္အညီလဿၯဘဢ္. နီဿ္ဘုဘီ မံနီၯလဿလီဿ္မံခိဢ္ဒီး ဆိကမိဢ္ထီဢ္၀ဲလဿ သါဃိ စီၯပၯဖိ
ခြါ အါဂၯအသူဢ္အသးဘဢ္လီၯပွံဿ္ကြံာ္၀ဲ ဒဢ္အဂ့ဿ္၊လဿတဿ္ဆိကမိဢ္ယိာ္အပူၯက်ံဿ္က်ဳာ္
အသးလဿ လီဿ္မံခိဢ္အခါ၊ ကသ့ဢ္ဖါဂီၯတဒု ဟဲစံဢ္ပတီၯႏုာ္ ဆူနီအပူၯဒီး တဲဘဢ္ စီၯပၯ
သဢ္ကအုဢ္ဒ္အံၯ...

ႃႃကစဿ္စီၯပၯဧဿ … ကြဿ္စိဃီၯဆူ ကလံၯစိးတခီ၊ နကထံဢ္ဘဢ္ တဿ္ဖ်ါကၾတ့ဢ္ကႀတိဢ္တ
ခါလီၯ... လီၯဂာ္ဒုဢ္ ဒါဟဲ၊ ဒံးယံာ္ဒံးဘူး ဃီၯဆူပအိဢ္လံ … ပကမၯဘဢ္ဒ္လဲဢ္…႗႗

စီၯပၯသဢ္ကအုဢ္ နဿ္ဟူ တဿ္အံၯတဘ်ီဃီ၊ ဟ့ဢ္လီၯအကလုဿ္ဒ္သိး သုးမုဿ္သံဢ္ဘိတဖဢ္
ကအိဢ္ကတဲာ္ ကတီၯအသးန႔ဢ္လီၯ.

ပွၯဒိးကသ့ဢ္တဂၯအံၯ မ့ဿ္ပီဢ္လဲၯစီၯပၯ အသုးခိဢ္ စီၯခုဢ္ဒ့လဿအဒုးတဿ္သ့မးတဂၯလီၯ.
စီၯခုဢ္ဒ့ ဒိးထီဢ္ကသ့ဢ္ယူၯ ဒီးယူၯထီဢ္၀ဲဆူ မူခိဢ္၊ ဘဢ္ယိဢ္၀ဲလဿ ဒုဢ္ဒါကဟဲဒုး၀့ဿ္အဃိ၊
ယူၯ၀့ၯ၀ီၯလဿ၀့ဿ္ဒီခိဢ္၀ံၯအတဿ္ကၾတ့ဢ္တဖဢ္လီၯဂာ္ဒ္လီ၀ဿ္ဒံးအသိး ဆူ၀့ဿ္အဖီခိဢ္လီၯ.
နီဿ္ပယိၯ တခီအူကလာ္ထီဢ္ပီဢ္လဲဢ္ဒီးအသ၀ံထီဢ္န႔ဢ္လုဢ္ဘဿကြံာ္၀့ဿ္အဃိ၊ ဒုဢ္ဒါတဖဢ္
တထံဢ္စိဃီၯ ၀့ဿ္လဿၯဘဢ္လီၯ.

တဿ္ကၾတ့ဢ္ကႀတိဢ္လဿ ကလံၯစိးတခီတမ့ဿ္ဒုဢ္ဒါဘဢ္. မ့ဿ္ဒဢ္ စီၯပၯဖိခြါ စီၯသီဧိၯခြါ အ
သံဢ္ခြံထူ တဘ့ဢ္န႔ဢ္ မုဿ္ဆဲးကျပဳဿ္ဘဢ္အီၯအဃိ ဖ်ါကၾတ့ဢ္ကႀတိဢ္ န႔ဢ္လီၯ. ပီဢ္လဲဢ္စီၯ
ပၯ သဢ္ကအုဢ္ ကတိၯစိတဿ္ …

ႃႃသုမ့ဿ္မတၯလဲဢ္… သုဟဲတဿ္အံၯ မ့ဿ္အဂ့ဿ္ဒ္လဲဢ္… သုမ့ဿ္ဟဲဒုးတဿ္ဒီး၊ ပအိဢ္ကတဲာ္က
တီၯပသးလဿ ပကဒုးတဿ္လီၯ. ..႗႗
ဖဲန႔ဢ္ဒီး စီၯပၯသမံအံ တဲဆဿက့ၯ၀ဲတဿ္ ကတိၯတဖဢ္ဒ္အံၯ…
ႃႃယမ့ဿ္ကံကူးစီၯပၯလီၯ… ယဟဲမ့ဿ္တဿ္ဟဲဃုထံဢ္န႔ဿ္ တံၯသကိး ပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯတခီလီၯ…
တမ့ဿ္တဿ္ဟး ဃုဒုး တဿ္ဘဢ္…႗႗

တဲဆဿက့ၯ၀ဲတဿ္ကတိၯတဖဢ္ဒ္န႔ဢ္ဒီးလဿခံဆွဿလီၯကလူး ခံခီယဿ္ပၯနဿ္ပဿဿ္လိာ္အသး
၀ံၯကဲထီဢ္ပွၯဒီသိဢ္ ဒီမွံၯန႔ဢ္လီၯ.သ့ဢ္ဆဿဖးကတီဿ္လဿတဿ္လီဿ္တပူၯဒီး ကတိၯလိာ္သး
တဿ္ဒီး သ့ဢ္ညါက့ၯ၀ဲလဿ ခံခီယဿ္ပၯန႔ဢ္ အဲဢ္ဒိး၀ဲဖိမုဢ္ ဖိခြါသးသမူ အတံၯသကိးန႔ဢ္လီၯ.

ကံကူးနီဿ္ပၯမုဢ္ဒီး ပီဢ္လဲဢ္နီဿ္ပၯမုဢ္ခံဂၯသူဢ္ခုသးခုလဿအထံဢ္ဘဢ္ဒဲဢ္မုဢ္လဿအဃံလၯ
ဒီး အတဂၯထံဢ္န႔ဿ္မာ္လဿအဒုဢ္အဒ့လဿပွဲၯ အဃိန႔ဢ္လီၯ. မိဿ္ပဿ္ခံခီယဿ္ခီသးလီၯပလိာ္
လံ. သးစဿ္ခံဂၯတခီ တသ့ဢ္ညါ ဒံး၀ဲဘဢ္. သးစဿ္ခံဂၯ လိာ္ကြဿ္စိလိာ္သးဘ်းဘ်း၊ ဘ်းဘ်း
လီၯ. မဲာ္ခ်ံဖိဒီး သးပူၯတခီ အဲဢ္စိလိာ္ သးလံ. တယံာ္ဘဢ္လဿႏြံသီ အတီဿ္ပူၯတဿ္တ့တဿ္
ဖ်ီ ၀ံၯ၀ဲဒဢ္လီၯ. စီၯပၯဖိခြါဒီး စီၯပၯဖိမုဢ္ ဖိခံဂၯ အံၯအတဿ္ဆဿမုဿ္လဿတဖဢ္လဿပွဲၯ၀ဲလံ
တမ့ဿ္ဘဢ္ဧါ.

စီၯပၯသမံအံ ကဘဢ္က့ၯဆူ အထံအကီဿ္လီၯ. တဿ္ကီအိဢ္ထီဢ္ကဒီးလဿ တဂၯတအဲဢ္ဒိး
ပာ္တ့ဿ္အဖိခြါ ဘဢ္၊ ဒီးတဂၯတခီတအဲဢ္ဒိးအဖိမုဢ္လဲၯပိာ္ကဒီး ပွၯအခံဘဢ္လီၯ.လဿတဿ္
န႔ဢ္အဃိ သတးဒီး စီၯပၯ ခံဂၯအံၯ ဘဢ္ဖီဢ္တဿ္ဖး (မဲ) လီၯ. ပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯ တပ်ာ္ (ရွဴ)
၀ဲအဃိ၊ ကံကူးစီၯပၯ က့ၯကိး၀ဲ အဒဲဢ္မုဢ္ လီၯ. နီဿ္ဘုဘီ အမိဿ္နီဿ္ပၯမုဢ္ ဟ့ဢ္ထြဲအဖိမုဢ္
လဿဘုသဢ္တဖဢ္ ပွဲၯ၀ဲထံလူၯသဢ္ အကုတဖ်ဿဢ္လီၯ.

က့ၯ၀ဲဆူ ဘွဲအကီဿ္ဘဢ္ခီဂာ္၀ဲ ကစဿဿ္ကလိထံက်ိထံကြာ္ တဖဢ္လီၯ. တဘ်ီဘ်ီ ဘဢ္အိဢ္
ဘွံး၀ဲလဿ တဿ္လီဿ္တတီၯဘဢ္တတီၯ လီၯ. အိဢ္ဘွံး၀ဲလဿတဿ္လီဿ္တတီၯအခါ၊ လဿတဿ္
အီဢ္တဿ္အီအဂီဿ္၊ နီဿ္ဘုဘီဟံးထီဢ္ ဘုတဖ်ဿဢ္၊ အိးကြံာ္၀ဲ ဘုအဘ့ဢ္၀ံၯလံာ္လူာ္၀ါထီဢ္၀ဲ
ဒီးအစု၊ ဒီးဘိးကဿ္၀ဲခံကူာ္၊တကူာ္န႔ဢ္ဖီအီဢ္၀ဲဒီးတကူာ္န႔ဢ္တ့ဿ္ႏုာ္၀ဲဆူ ၾတ့ၯပူၯလီၯ. ဖီအီဢ္
၀ဲ တကူာ္န႔ဢ္ တ့ဿ္ႏုာ္ဖီ၀ဲလဿ ဆီဒံဢ္ကုပူၯလီၯ. တုၯအခြဲးလီၯ၀ဲ မ့ၯဒီး ပွၯခဲလဿာ္ခဲဆ့အီဢ္
၀ဲဘ်ဲအီဢ္လီၯ. ဘုသဢ္တကူာ္ လာ္ဖိလဿ ဖဿႏုာ္တ့ဿ္လဿ ၾတ့ၯပူၯန႔ဢ္ပွဲၯ၀ဲ စ့ဿ္ကီး ၾတ့ၯပူၯ
န႔ဢ္လီၯ.

က့ၯကဒီး၀ဲ တဆီဘဢ္တဆီဒီး တုၯက့ၯ၀ဲဆူ ကံကူးဒီခိဢ္ လီၯ.ကံကူးခိဢ္အံၯလဿဘွဲမိၯပွၯ
ကစဿဿ္ထီတဖဢ္ အက်ါ မ့ဿ္စ့ဿ္ကီး ကစဿဿ္ဒီခိဢ္လဿ အထီ၊ ဒီးစီၯပၯကံကူး အနီအံၯ မၯ
အသးဒ္ ထိဢ္၀းအသးလဿစုာ္န႔ဢ္ကျပဳဿ္ကၿပီၯအိဢ္ထီဢ္လဿကစဿဿ္ဒီတဖ်ဿဢ္ညါ၊ကယဲဿ္
ဒူသ၀ီလဿ အအိဢ္ဘူးအိဢ္တံဿ္တဖဢ္ ဆိကမိဢ္ ဒဢ္လဲာ္လဿ မ့ဢ္အူအီဢ္နီလံန႔ဢ္လီၯ.

နီဿ္ဘုဘီတဂၯအံၯ မ့ဿ္စီၯပၯခံခီယဿ္ပၯ အဖိမုဢ္အဃိ၊ ဘဢ္ဖံးမၯတဿ္ အလီဿ္တအိဢ္
ဘဢ္. အိဢ္ဘဢ္၀ဲ ဘီဢ္ဘီဢ္ညီညီ၊ မုာ္မုာ္ခုဢ္ခုဢ္လဿ တဿ္သူဢ္ဖွံသးညီ အပူၯလီၯ. ဟု
သးမ့ဿ္လဿာ္ကြံာ္ ဒီးနီဿ္ဘုဘီဟံးန႔ဿ္ဘုသဢ္တဖ်ဿဢ္အိးသ့ဢ္ဖး၀ဲ၀ံၯမၯ၀ါထီဢ္၀ဲဒီး ဘိး
ကဿ္၀ဲခံကူာ္၊ တကူာ္န႔ဢ္ အီဢ္၀ဲလဿဂီၯဒီး တကူာ္န႔ဢ္ အီဢ္၀ဲလဿဟါလီၯ. ပွၯအိဢ္လဿ
နီပူၯ ခဲလဿာ္ဒဢ္လဲာ္ အီဢ္၀ဲတလဿာ္ဘဢ္. တဿ္မၯအသး ဒ္အံၯသ့၀ဲန႔ဢ္မ့ဿ္လဿနီဿ္ဘု
ဘီအံၯ ပွိၯ၀ဲပွီဿ္၀ဲအဃိန႔ဢ္လီၯ. အမိဿ္ဟ့ဢ္ထြဲ အီၯဘု ပွဲၯထံလူၯသဢ္ အကုတဖ်ဿဢ္
န႔ဢ္ လဿာ္တသ့ နီတဘ်ီဘဢ္.

ဘဢ္အခါလဿ တဿ္ဖဲးခုးဖဲးသံဢ္ဒီး နီဿ္ဘုဘီ တဘဢ္မၯတဿ္ နီတမံၯဘဢ္အဃိ ကဲထီဢ္
တဿ္သူဢ္က့ဢ္သးကါ ဒီး ပွၯအခိဢ္အဃဿၯတဖဢ္ ကတိၯပီၯမံၯပီၯသဢ္ (သြားပုပ္ေလ
လြင့္) အီၯလဿ အနါ၀ဲန႔ဢ္ လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဒီး ပွၯကစဿဿ္ဖိတဖဢ္ ခဲလဿာ္ထံဢ္၀ဲဒီး သ့ဢ္
ညါထီဢ္၀ဲလဿ နီဿ္ဘုဘီ အတဿ္မၯအံၯ မ့ဿ္၀ဲတဿ္အီဢ္ပွိၯအီဢ္ပွီဿ္လီၯ.

တဿ္ဆဿကတီဿ္လဿ အပူၯကြံာ္တဖဢ္ တဿ္တမၯအသးဒ္အံၯ နီတစုနီတဘ်ီဘဢ္. မ့ဿ္
လဿစီၯပၯကံကူးန႔ဿ္ဘဢ္အဒဲဢ္မုဢ္ပွိၯ၀ဲပွီဿ္၀ဲ တဂၯအံၯအဃိ၊ အဘုတလဿာ္၀ဲဘဢ္ဒီး
ဘီဢ္ထီဢ္ညီထီဢ္၀ဲ ကြ႔ဿ္ကြ႔ဿ္လီၯ. လဿန႔ဢ္အမဲာ္ ညါ ဘွဲကီဿ္ဒီကီဿ ္ မၯဘုမၯဟုန႔ဿ္၀ဲ
အါအါဂီဿ္ဂီဿ္ တုၯဒဢ္လဲာ္ အီဢ္တလဿာ္အီတလဿာ္ ၀ဲဘဢ္န႔ဢ္လီၯ.

နီဿ္ဘုဘီဒီး စီၯသီဧိၯခြါ ခံဂၯအံၯ အဲဢ္လိာ္ကြံလိာ္သး ဒိဢ္မး ဘဢ္ဆဢ္ အ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္
ဟဲ၀ံဆူညါခီ အိဢ္၀ဲဒ္လဲဢ္ န႔ဢ္ တထံဢ္စိ၀ဲနီတဂၯ စ့ဿ္ကီးဘဢ္. အ၀ဲသ့ဢ္ခံဂၯအံၯ မ့ဿ္၀ဲ
သးသမူတံၯသကိး နီဿ္နီဿ္၊ အိဢ္ဒီး တဿ္သူဢ္ဖွံသးညီ လဿလဿပွဲၯပွဲၯ လီၯ.

ဘဢ္တနံၯ တဿ္ကစီဢ္ဟဲလဿ ဒုဢ္ဒါသါကဟဲဒုး ကံကူးလီၯ. မူဒါလီၯလဿစီၯသီဧိၯခြါ အ
ဖီခိဢ္လံ. အ၀ဲ ကတဲာ္ ကတီၯထီဢ္အသးဒီး တဿ္စုက၀ဲၯ၊ ဒ္သိး ကလဲၯဒုးဆဿတဿ္အဂီဿ္
လီၯ. ဟံးထီဢ္ဃဲာ္၊ ဘီ၊ ကြဲၯဒီး စံးဘဢ္အမါ နီဿ္ဘုဘီ…
ႃႃသးဘိဧဿ… သးအုးတဿ္လဿ ယဂီဿ္နီတပူၯတဂ့ၯ ဧီဢ္… အိဢ္တ့ဿ္နဲမုာ္မုာ္တက့ဿ္…
ယကလဲၯမၯ၀ံၯ မၯကဲ က့ၯဒုဢ္ဒါတဖဢ္လီၯ…႗႗

တုၯႏုၯတစု စီၯသီဧိၯခြါ ထြဲထီဢ္အခီဢ္ဒီးလဲၯ၀ဲဒီး အသုးမုဿ္သံဢ္ဘိတဖဢ္လီၯ. အမါသး
ဘိ နီဿ္ဘုဘီတခီ ကြဿ္ထြဲအခံတုၯအမဲာ္ သဒဿကြံာ္တစုလီၯ.

ကစဿဿ္ကံကူးအံၯ၊ ဒ္ပွၯကတုၯဆူအဖီခိဢ္ ကသ့အဂီဿ္န႔ဢ္၊ က်ဲအိဢ္ဒဢ္ထဲတဘိဧိၯလီၯ.
က်ဲန႔ဢ္အိဢ္၀ဲဖဲ ကံကူး မုဿ္ႏုာ္ကလံၯထံး၊ ကိး၀ဲအမံၯလဿ ႃႃထဢ္လဿဿ္ပူၯက်ီကိာ္႗႗ န႔ဢ္
လီၯ. တဿ္အံၯမ့ဿ္ တိးႀတီဒုဢ္ဒါ (ခံတပ္) လဿ အခိးတဿ္အဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

စီၯသီဧိၯခြါ လဲၯတုၯဖဲန႔ဢ္ဒီး ခိးလီၯဒုဢ္ဒါ အခိဢ္လီၯ. အ၀ဲအိဢ္ဒီး အသံဢ္လီၯဆီတဘ့ဢ္
လဿအမါနီဿ္ဘုဘီ ဟ့ဢ္လီၯအီၯန႔ဢ္လီၯ. သံဢ္တဘ့ဢ္အံၯ အ၀ဲမ့ဿ္ခြံထီဢ္လဿအခိဢ္န႔ဢ္
ပွၯထံဢ္အီၯသ့၊ မ့ဿ္ယီဿ္တံဿ္ဃာ္လဿ အခီဢ္န႔ဢ္ ဒီး၊ ပွၯထံဢ္အီၯတသ့ ဘဢ္လီၯ.

ဖဲတဿ္ဒုးစးထီဢ္လဿ ကစဿဿ္ခီဢ္ထံးန႔ဢ္ဒီး၊ စီၯသီဧိၯခြါ ယီဿ္တံဿ္ဃာ္သံဢ္လဿအခီဢ္၊ ဒုဢ္
ဒါတဖဢ္ ဟဲထီဢ္ တဒူဢ္ဘဢ္တဒူဢ္ ဘဢ္ဆဢ္ တထံဢ္စီၯသီဧိၯခြါဘဢ္. စီၯသီဧိၯခြါဒီး အ
သုးမုဿ္သံဢ္ဘိတဖဢ္ က်ီကြံာ္ ဒုဢ္ဒါ တဖဢ္တဂၯဘဢ္တဂၯ ညီကဒဢ္လီၯ.

ဆိကမိဢ္၀ဲလဿ ဒုဢ္ဒါတဖဢ္ သံ၀ဲခဲလဿာ္လံန႔ဢ္ဒီး၊ စီၯသီဧိၯခြါ ဟံးထီဢ္က့ၯအသံဢ္၊ ခြံထီဢ္
၀ဲအခိဢ္၊ ဒီးဟဲအိဢ္ ဖ်ါထီဢ္က့ၯ၀ဲဒဢ္လီၯ. အူထီဢ္ကြဲၯ ကိးဖွိဢ္ရိဖွိဢ္က့ၯ အသုးမုဿ္သံဢ္ဘိ
သ့ဢ္တဖဢ္လဿ အကက့ၯက့ၯ ဆူ တဿ္မၯနဿၯအလီဿ္လဿ တဿ္ကဟံးန႔ဿ္ တဿ္လၯကပီၯ
အဂီဿ္အခါ ဒုဢ္ဒါ လဿအဘဢ္ဒိ ဒီး တသံဒံးဘဢ္ တဂၯ ထံဢ္စ ိစီၯသီဧိၯခြါဒီး ခး၀ဲခ်ံဢ္ပ်ဿ္
အဃိ သံ၀ဲဒဢ္လီၯ.

တဿ္ကစီဢ္အံၯဟူထီဢ္တဘ်ီဃီဆူကံကူးစီၯပၯအနဿ္ပူၯလီၯ.ကိတိာ္တဖဢ္တဿဢ္ပီဢ္တဿဢ္
ပီလိာ္အသးဒီး စံးသကိး၀ဲဒဢ္ …
ႃႃစီၯပၯအဖိခြါ စီၯသီဧိၯခြါအံၯ ဒုးတဿ္တဃဢ္ကြံာ္ နီတဘ်ီဘဢ္… တဿ္ကဲထီဢ္အသးဒ္သိး
အံၯ မ့ဿ္ဒဢ္လဿ အဒဲဢ္မုဢ္အဃိလီၯ… နီဿ္ဘုဘီအံၯ အနါအိဢ္…အသံဢ္၀ၯအိဢ္အဃိ ၊ ခဲ
အံၯအသံဢ္၀ၯ ဟဲဒုးတဿ္ ဒီးမၯသံ စီၯသီဧိၯခြါလံ … မ့တနာ္ကြဿ္ကြဿ္မီဢ္… ဘုတဖ်ဿဢ္ဖီ
အီဢ္၀ဲခံဘ်ီန႔ဢ္၊ မ့ဿ္ကသ့၀ဲတဘ်ီဘ်ီဧါ … တဿ္ဒ္သိးအံၯ ပတထံဢ္ပတနဿ္ဟူဘဢ္ နီတစု
စုဘဢ္…႗႗

တုၯနီဿ္ဘုဘီ နဿ္ဟူအ၀ၯသံဒီးဟီဢ္ဟ့သးတဿ္နးနးကလဲာ္လီၯ.လဿတဿ္နးအဖီခိဢ္ပွၯပီၯ
မံၯပီၯသဢ္ အီၯလဿ အနါအိဢ္၊ အသံဢ္အ၀ၯအိဢ္၊ အဃိသတးဒီး အသးဘဢ္ဖွီဢ္၀ဲ ဒိဢ္ဒိဢ္
ကလဲာ္ လီၯ. မုဿ္နၯတဿ္ခံး ယိာ္မးလံ. ကိတိာ္တဖဢ္ ကတိၯခဲဢ္သူခဲဢ္ဂီၯ တဿ္ယဿ္ခီယဿ္
ခီ၊ စီၯပၯစ့ဿ္ကီး မၯတသ့တဘဢ္လဿၯ စ့ဿ္ကီး ဘဢ္ဒီး ကိတိာ္တဖဢ္ ပတံထီဢ္၀ဲကဒီး …

ႃႃတဿ္ဒိဢ္စီၯပၯဧဿ … နဖိခြါသံန႔ဢ္မ့ဿ္လဿနဒဲဢ္မုဢ္အဃိ လီၯ… နမ့ဿ္တမၯသံကြံာ္အီၯန႔ဢ္
ခဲကဿာ္ ကအီဢ္ကြံာ္နၯ၊ တကးဒံးဘဢ္ လဿခံကအီဢ္တူာ္ကြံာ္ ပ၀ဲခဲလဿာ္ခဲဆ့လီၯ….႗႗

ကံကူးအစီၯပၯအံၯ အဲဢ္ဘဢ္အဒဲဢ္မုဢ္ဒိဢ္မး၊ ဘဢ္ဆဢ္ဒီး မၯတသ့မၯတဘဢ္လဿၯဘဢ္.
ဘံဢ္လီၯအမဲာ္ဒီး ဟ့ဢ္လီၯအကလုဿ္လဿပွၯကဆါလီၯကြံာ္ အဒဲဢ္မုဢ္န႔ဢ္လီၯ.တုၯႏုၯတ
စု နီဿ္ဘုဘီ ဘဢ္တဿ္စဿဃာ္ အစုခံခီ ဒီး တဿ္ဟးဆါအီၯ တတီၯဘဢ္တတီၯ၊ ဘဢ္ဆဢ္
နီဿ္ဘုဘီ အတဿ္ဃံတဿ္လၯလဿ အထုးန႔ဿ္ပွၯအသး၊ တုၯဒဢ္လဲာ္ ပွၯကပွ႔ၯအီၯန႔ဢ္ ပွၯ
သးတတူာ္ဘဢ္လီၯ.

လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိဒီး နီဿ္ဘုဘီ ဘဢ္တဿ္ဆွဿကဒါက့ၯအီၯဆူ ကံကူးခိဢ္လီၯ.ကံကူးအပွၯ
စံဢ္ညီဢ္ကြီဿ္ဒိဢ္စိ တဖဢ္ ဆွဿအီၯကဒီးဆူ ႃႃဒီဢ္ဖးခိဢ္႗႗ ဒီး တဿ္သမံသမိးအီၯ သပွဿ္ပွဿ္
ဘဢ္ဆဢ္ တဿ္ကမဢ္တဖ်ါ၀ဲ နီတမံၯဘဢ္.တဿ္ဆွဿကဒီးအီၯဆူ ႃႃဒ့ဢ္ဖဢ္ဟီဢ္ခိဢ္႗႗ လ့ဖး
ထီဒီး၊ ဒ့ဢ္ဖဢ္ဟီဢ္ခိဢ္လဿ အနါအိဢ္တဘ့ဢ္ န႔ဢ္ အီဢ္သံကြံာ္အီၯလီၯ.

စီၯပၯသဢ္ကအုဢ္ နဿ္ဟူလဿအဖိမုဢ္သံတဘ်ီဃီ၊တဿ္အဿထီဢ္တုၯအခိဢ္ထံ၊ ဒီးကိးထီဢ္
သုးမုဿ္သံဢ္ဘိ၊ ဟဲလဿကလံၯက်ါ၊ လဿထံ၊ ဟဲလဿခိ၊ ပညိဢ္အခိဢ္လိၯလိၯဆူ ကံကူးန႔ဢ္
လီၯ. ဟဲ၀ဲတဆီဘဢ္တဆီ တုၯလဿ သ၀ီကသီပွဲၯလီၯ. ဖဲန႔ဢ္အခါ ပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯ အသုး
ခိဢ္တဂၯ ထံဢ္ကသီပွဲၯ ဖုပွဿ္ခိဢ္၀ါတဂၯဒီး ဖီဢ္ဃာ္၀ဲဒီး သံကြဿ္၀ဲ …

ႃႃဖါတံဿ္ဧဿ… နဒြးတဿ္ဘဢ္စ့ဿ္ကီးဧါ…႗႗
ဖါတံဿ္တဂၯအံၯ ကြဿ္ထီဢ္သုးခိဢ္အမဲာ္ဒီး နံကမွံထီဢ္၀ဲ …
ႃႃဒြးတဿ္ဧါ … တဿ္ဒြးဒု၊ ဒြးဘဢ္နဲး … ယမ့ဿ္ဒြး နကဟ့ဢ္ယၯ တဿ္မႏုၯလဲဢ္…႗႗
ႃႃတဿ္လဿနဃ့ယၯ ဆံးဒိဢ္ဆံးအါ … ယကဟ့ဢ္ဒဢ္နၯ လဿလဿပွဲၯပွဲၯနဲး…႗႗
ကသီပွဲၯသးပွဿ္ပာ္လီၯ၀ဢ္ခီဘဢ္ဒီးသြဲဢ္လးတလိဢ္ဒီးဒြးတဿ္ယဿ္ခီယဿ္ခီ၊ဒ္အလုဿ္အလဿ္
အသိး ဒြး၀ဲ ပွဲၯထီဢ္ သဿဘ်ီ၀ံၯ တဲဘဢ္သုးခိဢ္..
ႃႃနကမၯနဿၯတဿ္လီၯ… အဿဢ္၊ ဟ့ဢ္ယၯတဿ္ဒြးအလဲတက့ဿ္မီဢ္…႗႗

သုးခိဢ္ဟ့ဢ္အီၯ နးဖးထီတဘ့ဢ္၊ ဘဢ္ဆဢ္တသးလီ၀ဲဘဢ္. ဃ့၀ဲ ထးဂဲာ္တဘ့ဢ္လီၯ. သုး
ခိဢ္ဟ့ဢ္အီၯထးဂဲာ္ တသ့ဘဢ္၊ ယံာ္ယံာ္ ကလံၯမုဿ္လီၯဒီး ဖ့ဘ့ဢ္ပွဿ္တဖဢ္ ဒံလီၯ၀ဲလီၯ.
သုးခိဢ္စံးဘဢ္ ကသီပွဲၯသးပွဿ္…

ႃႃဖါတံဿ္ဧဿ… က့ၯခ်႕ခ်႕၊ ယသုးဖိဟဲတုၯလံ… ကြဿ္ကြဿ္တဘီ…႗႗
နတဲနသုးဖိဟဲတုၯလံန႔ဢ္… ယတထံဢ္မးလဲဢ္… အိဢ္ဖဲလဲဢ္…႗႗

သုးခိဢ္ဒုးနဲဢ္အီၯဘဢ္ဆဢ္ တထံဢ္၀ဲဘဢ္၊ ထံဢ္ဒဢ္ထဲ ဖ့ဘ့ဢ္ပွဿ္တဖဢ္ ဒံလီၯလဿ ကလံၯ
က်ါ န႔ဢ္လီၯ. သုးခိဢ္ ဘဢ္ယိဢ္လဿ တဿ္ကီတဿ္ခဲကဘဢ္အီၯအဃိ၊ အတဿ္ထူးပွဲာ္အမဲာ္၊
ဒီးသတူဿ္ကလာ္ က့ၯလီၯတဲာ္ လဿအဟံဢ္ န႔ဢ္လီၯ.

တယံာ္ဘဢ္ဒီး ကလံၯမုဿ္လီၯ၊ တဿ္သီဢ္တႀထဳးလဿ ကစဿဿ္ဒီဖ်ဿဢ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္ဒုးတဿ္
ယၯဆူဢ္မး တုၯဒဢ္လဲာ္ ကယဲဿ္ထံက်ိလဿ အဟဲယြၯလီၯလဿ ကစဿဿ္ကံကူးန႔ဢ္ပွဲၯ၀ဲဒီး
တဿ္သြံဢ္န႔ဢ္လီၯ. က်ဲလဿ ပီဢ္လဲဢ္သုး မုဿ္ဟဲ ၀ဲန႔ဢ္ ထံက်ိတဖဢ္ဒိဢ္တုၯဒဢ္လဲာ္တဿ္မူ
အကလုာ္ကလုာ္ သံကြံာ္န႔ဢ္လီၯ. တဿ္ဒုးတဿ္ယၯအံၯ မၯအသး တဘ်ဳးနံဢ္မး တဘ်ီလီၯ.

ပွၯသးပွဿ္စံး၀ဲဒဢ္ပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯမ့ဿ္ဟဲထီဢ္ဒုးကံကူာ္န႔ဢ္ဟဲဒီးလီသီဢ္၊ ကလံၯမုဿ္၊တဿ္စူၯ၊
ထံဒိဢ္ခိဢ္ယြၯ၊တဿ္ခုဢ္ဒိဢ္မးအဃိ၊ကံကူးစီၯပၯသမံအံဘဢ္လဲၯထီဢ္အိဢ္ခူသူဢ္လဿလဿဿ္
အဖီလာ္ဒီး အခဢ္ကနိး မးက်ဲဢ္က်ဲဢ္ လီၯ. အါဒဢ္တဿ္တက့ဿ္မ့ဿ္၀ဲဖဲ တဿ္စူၯခါလီၯ.

တုၯပီဢ္လဲဢ္စီၯပၯ က့ၯလံန႔ဢ္ဒီး ကံကူးစီၯပၯ ကိးထီဢ္ကဒီး သုးမုဿ္၊ ဒီးလူၯဒုးပီဢ္လဲဢ္စီၯ
ပၯလီၯ. ဖဲန႔ဢ္အခါ တဿ္ကိဿ္ဆူဢ္တုၯဒဢ္လဲာ္ ထံက်ိ၊ ပီဢ္လဲဢ္လီၯသံးဘဢ္မးအသးလီၯ.
တဿ္မၯအသး ဒ္အံၯ အနံဢ္ယဲဿ္ဆံ မ့တမ့ဿ္ အနံဢ္ခြံဆံ တဘ်ီန႔ဢ္ ပွၯသးပွဿ္စံးဃဲၯ၀ဲဒဢ္
တုၯလီၯလဿ မုဿ္မဆါ တနံၯညါအံၯလီၯ.

နီဿ္ဘုဘီ အပူအံၯ မ့ဿ္၀ဲထဲလဲဢ္ တီ၀ဲထဲလဲဢ္ ပမ့ဿ္တသ့ဢ္ညါလီၯတံဿ္သနာ္က့၊ ဖ်ါ၀ဲလဿ
တဿ္မၯတ့ဿ္အသး တဘ်ီန႔ဢ္လီၯ. ဖဲတဿ္သမံသမိး နီဿ္ဘုဘီလဿဒီဢ္ဖးခိဢ္(ခဲအံၯပွဲၯဟံဢ္
ခိဢ္) အခါ တဿ္စဿဃာ္အီၯစုက်ီၯအလီဿ္၊ ဖီမ့ၯအလီဿ္၊ လုဿ္ထံအလီဿ္၊ဒီးစံဢ္ညီဢ္ကြီဿ္လဿ
အစံဢ္ညီဢ္ အီၯတဂၯ အစီၯနီၯခိဢ္ တဖ်ဿဢ္၊ တဿ္ခဲလဿာ္ကဲထီဢ္လဿဿ္ဒီး ဖ်ါလီၯဂာ္၀ဲ ဒ္
တဿ္ဃဲၯအသိး၊ ဒီးအိဢ္ဒံး၀ဲ တုၯမုဿ္မဆါ တနံၯအံၯလီၯ.

လဿကစဿဿ္ကံကူး အဖီခိဢ္တခီ၊ ဖဲတဿ္ဒုးတဿ္ယၯအိဢ္အလီဿ္ဒီး ပွၯသံအါအလီဿ္န႔ဢ္လဿဿ္
တဖဢ္ ပူဢ္လီၯ အသး အါ၊ ဒီးဖဲပွၯသံစွၯအလီဿ္န႔ဢ္ လဿဿ္တဖဢ္ ပူဢ္လီၯအသး စွၯ၀ဲလီၯ.
လီၯဆီဒဢ္တဿ္ကံကူးအသုးခိဢ္တဂၯ ဖဲအ၀ဲဃဢ္ကြံာ္ ဒီးဃ့ဿ္၀ဲအခါ အမါအိဢ္ဒီးအဟုးအ
သးဖးဒိဢ္၊ ဃ့ဿ္ပိာ္အ၀ၯအခံ တခ်ဳးဘဢ္အဃိ၊ အ၀ၯထူးပွဲာ္အီၯဒီး ကဲထီဢ္လဿဿ္န႔ဢ္ အိဢ္
ဖ်ါဒံး၀ဲ တုၯမုဿ္မဆါတနံၯအံၯ စ့ဿ္ကီးလီၯ. လဿတဿ္န႔ဢ္အဃိ ပွၯသးပွဿ္အတဿ္စံဢ္ဃဲၯ၊
နီဿ္ဘုဘီအပူအံၯ ဖ်ါလဿအမ့ဿ္ အတီ၀ဲဒီး မၯတ့ဿ္၀ဲအသး တဘ်ီကစီဒီ န႔ဢ္လီၯ.

ပမွံၯပပွဿ္တဖဢ္ တမ့ဿ္ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ ဒိဢ္၀ဲထီ၀ဲဘဢ္. ဒီးကဃဲၯမုာ္နဿ္တဿ္ဒ္အံၯတ
သ့၀ဲစ့ဿ္ကီးဘဢ္. ပွၯကညီဖိတဖဢ္လဿ အအိဢ္၀ဲဆိး၀ဲဖဲ ၀့ဿ္သဢ္တီဢ္ဒီး တယံၯတဘူးဒီး
၀့ဿ္သဢ္တီဢ္တဖဢ္ နာ္၀ဲ သပွဿ္ပွဿ္လဿနီဿ္ဘုဘီ အသူအပွိၯ၀ဲအဃိ၊ တဿ္မ့ဿ္ကီမ့ဿ္ခဲထဲ
လဲာ္ဘဢ္ဆဢ္ တသဢ္၀ံၯလီၯဒိ၀ဲ နီတစုစုဘဢ္လီၯ.

မ့ဿ္စဲဃဲၯလီၯ. ဖဲယုဿ္အီဢ္ဘုတဘ်ီလဿ္လဿ္ သ၀ီဖိတဖဢ္ ဟဲက့ၯအိဢ္သန႔ၯအသးဖဲန႔ဢ္
လီၯ. ႃႃပွဲၯဟံဢ္ခိဢ္႗႗ အံၯ၊ ဖဲတဿ္ဒုးတဿ္ယၯ၊ ထံဟူးကီဿ္ဂဲၯတဘ်ီလဿ္လဿ္၊ ပွၯလဿအ
အိဢ္လဿခူပူၯ၀့ဿ္ပူၯ၊ ဒူပူၯသ၀ီပူၯတဖဢ္ ဟဲအိဢ္သန႔ၯအသးဖဲန႔ဢ္လီၯ. ႃႃပွဲၯဟံဢ္ခိဢ္႗႗
ဖိတဖဢ္ မၯစဿၯဒုးအီဢ္ဒုးအီ ၀ဲကဲ မ့ဿ္ယြၯအတဿ္ဆိဢ္ဂ့ၯ ခီဖ်ိ သံဢ္ခိဢ္မုဿ္ဃါလီၯ. တဿ္
ဃဲၯမုာ္နဿ္ တယုဿ္ဖိအံၯ အလီဿ္အိဢ္လဿ ပဖိပလံၯကိးဂၯဒဲး ပိဢ္ဃဲၯတဲဃဲၯ ၀ဲ ကသ့ဖဲ
ပွၯသံကြဿ္သံဒိးအီၯ တဘ်ီလဿ္လဿ္န႔ဢ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္အီၯလဿ ႃႃပွၯကညီအပူတဖဢ္႗႗ အဘ့ဢ္ (တဿ) လဿ ပီဿ္ရီမါမဿလ့မႜးကႜီဢ္ ထဿ

ဖွိဢ္ဒီးကြဲး၀ဲ အပူၯ န႔ဢ္လီၯ.)

ဘီဢ္သိဢ္ဒီးတၯက၀ဲၯ

ပစံဢ္ဃဲၯပူလဿပ်ဿၯ ဘီဢ္သိဢ္အိဢ္၀ဲတဒုလီၯ. ဘီဢ္သိဢ္န႔ဢ္ ကူဢ္ထီဢ္၀ဲလဿ ကလဲၯအီဢ္

ပွၯကညီ ဒီးလဲၯအိဢ္ ၀ဲလဿ ပနဿ္တဖဢ္အက်ါလီၯ. ပနဿ္တဖဢ္ ဘဢ္တဿ္စဿဃာ္၀ဲဖဲဟံဢ္

ခီဢ္ဖးထီ အဖီလာ္န႔ဢ္လီၯ.

ဟံဢ္ကစဿ္ပိာ္ခြါတဂၯ အိဢ္လဿဒဿးပူၯ ဟဲထီဢ္ဆူခိဒီး စံးဘဢ္အဖိအလံၯ ဒ္အံၯလီၯ.

ႃႃဖိသ့ဢ္လံၯသ့ဢ္ဧဿ… မုဿ္ခံးမုဿ္နၯန႔ဢ္ ဟးတဂ့ၯ… ဘီဢ္သိဢ္တၯက၀ဲၯ ဂဲၯကတဿနးမး …. 

ကအ့ဢ္ဘဢ္ဖုး သုလီၯ.႗႗

ဘီဢ္သိဢ္တဒုန႔ဢ္ နဿ္ဟူဒီး ဆိကမိဢ္လီၯအသး ဒီးစံးမး၀ဲ …

ႃႃယမ့ဿ္ဘီဢ္သိဢ္နဲဢ္… တၯက၀ဲၯန႔ဢ္ မ့ဿ္ယကဘဢ္ပ်ံၯဒံးဧါ..႗႗

ဘီဢ္သိဢ္အံၯ ဆိကမိဢ္၀ဲ တၯက၀ဲၯန႔ဢ္ ကမ့ဿ္တဿ္လဿအလီၯပ်ံၯတမံၯမံၯလီၯ.

မုဿ္တနၯန႔ဢ္ ဘဢ္လဿပွၯတဂၯ သါကလဲၯဟုဢ္ပနဿ္ဒီးလဲၯ၀ဲဆူ ပနဿ္တဂီဿ္အက်ါ ကလဿဿ္

ကြဿ္၀ဲ တဒုဘဢ္တဒု၊ ဘဢ္လဿဘီဢ္သိဢ္တဒုန႔ဢ္ဒီး ဆိကမိဢ္၀ဲလဿတဒုအံၯဒိဢ္ဒိဢ္ထီထီဘီဢ္
ဘီဢ္သိသိဂ့ၯမး မိၯထီဢ္ဘီဢ္သိဢ္ န႔ဢ္၊ဆိကမိဢ္၀ဲလဿပနဿ္ဒီးဒိးထီဢ္၀ဲဒဢ္လီၯ.ဘီဢ္သိဢ္တခီ
ဆိကမိဢ္လီၯအသး …

ႃႃတဘ်ီအံၯကမ့ဿ္မးတၯက၀ဲၯလဿ ပွၯတဂၯတဲတဿ္န႔ဢ္သဿဢ္…႗႗

ဆိကမိဢ္၀ဲလဿတၯက၀ဲၯဒိးထီဢ္အီၯဒီး ပ်ံၯ၀ဲနးနးကလဲာ္လီၯ. ပွၯတဂၯက့ၯဒိးထီဢ္ဘီဢ္သိဢ္

တဒုန႔ဢ္ သီတနၯ က်ဿၯတသ့ဢ္ညါ၀ဲဘဢ္. တုၯမုဿ္ဆ့ဢ္၀ါထီဢ္၊ ကြဿ္၀ဲ တမ့ဿ္လဿ ပနဿ္ဘဢ္.

မ့ဿ္လဿဘီဢ္သိဢ္ဒီး စံဢ္လီၯ ဃ့ဿ္ထီဢ္ဆူ သ့ဢ္ဒဿကူတထံးအခံလီၯ.

ဘီဢ္သိဢ္တဒုစ့ဿ္ကီး ပ်ံၯတဿ္ ဃ့ဿ္ဃ့ဿ္ဘဢ္သဃိာ္လဿ တၯသူတဒုဒီး တၯသူသံကြဿ္အီၯ..

ႃႃနဃ့ဿ္ဘဢ္မႏုၯလဲဢ္ခြါစီဧဿ…႗႗

ႃႃအဿဢ္… တၯက၀ဲၯက့ၯဒိးယၯ မနၯကဿာ္ … ယပ်ံၯတဿ္ယကသံတ့ဿ္မးလီၯ… ပ်ဲလီၯက့ၯ

ယၯဖဲ မုကဿာ္လီၯ.႗႗

စံးဆဿ၀ဲဒ္န႔ဢ္၀ံၯ၊ တၯသူတဒုန႔ဢ္စံးဘဢ္ ဘီဢ္သိဢ္လဿတၯက၀ဲၯအဂ့ဿ္…

ႃႃတဿ္လဿတၯက၀ဲၯန႔ဢ္ ပအီဢ္၀ံဢ္မးလီၯ… လဲၯဒုးနဲဢ္ယၯတဘီမီဢ္….႗႗

ဒီးဘီဢ္သိဢ္တဒုလဲၯဒုးနဲဢ္အီၯလီၯ. တၯသူတဒု လဲၯဃုတဿ္၀း၀းဒီး ပွၯတဂၯန႔ဢ္ စံဢ္လီၯဖိး 

တၯသူအကိာ္ ဒီးတၯသူဃ့ဿ္ကဒီးလီၯ. တၯသူ ဃ့ဿ္၀ဲတုၯလဿသ့ဢ္ကအိပူၯတပူၯဒီး ပွၯတ

ဂၯန႔ဢ္ စံဢ္လီၯလဲၯႏုာ္ အိဢ္ကဒီး ၀ဲဖဲန႔ဢ္လီၯ.

တၯသူတဒုဃ့ဿ္၀ဲဒီး ဘဢ္တိနိဢ္ကဒီး လဿတၯအုးတဒု ဒီးအတဿ္သံကြဿ္အီၯ…

ႃႃခြါစီဧဿ … နဃ့ဿ္ဘဢ္မႏုၯလဲဢ္…႗႗

ႃႃတဿ္စံဢ္လီၯဖိးယကိာ္ မဟါတဒု ယကသံတ့ဿ္လီၯ. … ပ်ဲကြံာ္ယၯဖဲမုကဿာ္လီၯ.႗႗

စံးဆဿကဒီး၀ဲဒ္န႔ဢ္၀ံၯ တၯအုးတဒုန႔ဢ္စံး၀ဲဒဢ္…

ႃႃတဿ္စံဢ္လီၯဖိးနကိာ္န႔ဢ္ ပအီဢ္၀ံဢ္မးလီၯ… လဲၯနဲဢ္ယၯတဘီမီဢ္…႗႗

တၯသူတဒု လဲၯနဲဢ္တၯအုးန႔ဢ္၀ံၯဒီး ဟဲက့ၯဃ့ဿ္က့ၯ၀ဲလီၯ.

တၯအုးတဒုလဲၯကြဿ္ သ့ဢ္ကအိပူၯန႔ဢ္၊ ဘုး၀ဲလဿအစုဧီဿ္တဘူဢ္ဘဢ္၊ ဂိာ္လီၯကြဿ္၀ဲလဿ 

အမဲဿ္သတးဒီး၊ ပွၯတဂၯဖီဢ္န႔ဿ္ တၯအုးအမဲဿ္ ဒီး ဆဲး၀ဲ အခံလဿဒီဒီး အတဿ္ကိးပသူ ဘူး

လဿအကသံတ့ဿ္၊ ဒီးပ်ဿ္ကြံာ္၀ဲ လီၯ.

လဿခံတၯအုးထံဢ္လိာ္အသးဒီး တၯသူဒီး စံးလိာ္အသးဒီး စံး၀ဲဒဢ္…

ႃႃတဿ္ပ်႕ဿ္ပမဲဿ္ဒီးဆဲးပခံန႔ဢ္ … နစံးလဿတဿ္စံဢ္လီၯဒိးနကိာ္လဲဢ္…႗႗

တၯသူစ့ဿ္ကီး ထံဢ္လိာ္သးဒီး ဘီဢ္သိဢ္ဒီးစံး လိာ္အသး ဒီးစံး၀ဲဒဢ္…

ႃႃတဿ္စံဢ္လီၯဖိးနကိာ္န႔ဢ္.. နစံးလဿတၯက၀ဲၯလဲဢ္…႗႗

တုၯႏုၯတစု၊ တၯအုး တၯသူဒီး ဘီဢ္သိဢ္ဂ့ဿ္လိာ္ဘွီလိာ္အသး ဒီးသူဢ္ဒိဢ္သးဖ်ိး လိာ္အသး

ဒိဢ္ဒိဢ္ကလဲာ္ အဃိသတးဒီး အ၀ဲသ့ဢ္သဿဒု န႔ဢ္အ့ဢ္ဖွီလိာ္အသးဒီး သံ၀ဲခဲလဿာ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္အီၯလဿ ႃႃပွၯကညီအပူတဖဢ္႗႗ အဘ့ဢ္တဿ လဿ ပီဿ္ရီမါမဿလ့မႜးကႜီဢ္ ကြဲး၀ဲန႔ဢ္လီၯ.)

ယပါကပာ္ကဖဿသးလဿကညီသုးအိဢ္ဃူအိဢ္ဖိး

သိမွတ္ဖြယ္ရာ ကရင္ယဥ္ေက်းမွဳအျဖာျဖာ

ဦးေစာသန္းလွအထၳဳပၸတၱိ

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿမါစိကမီၯပွာ္ယဲၯသန့

တဿ္ကူဢ္သ့အသဢ္လဿပကညီတ၀ဿ

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေန၀င္းနဲ႕ ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအာင္ႀကီး

(ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေအာင္ႀကီးဟာ ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္မွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္းရဲ့ လက္႐ံုးလို႕ လူသိမ်ားသူ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းေတာ့ ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီမွာ ဒုတိယ အာဏာအရိွဆံုး ပုဂၢိဳလ္အျဖစ္ ပါခဲ့ၿပီး ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ဆန္းမွာေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္းနဲ႕ သေဘာထား ကြဲၿပီး ႏႈတ္ထြက္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္က်ေတာ့ ဦးေအာင္ႀကီးရဲ့ ေပးစာမ်ားဟာ ဦးေန၀င္းက တစ္ပါတီစနစ္ လုပ္မလား၊ ပါတီစံုစနစ္ လုပ္မလား ဆိုၿပီး ပါတီညီလာခံမွာ ေျပာရတဲ့ အဆင့္ကို ေရာက္ေစခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ ၀ါရင့္ႏုိင္ငံေရးသမားႀကီး သခင္တင္ျမက Nothern Star ဂ်ာနယ္မွာ “ဘံု” ဘဝကိုျဖင့္ ေမွ်ာ္တိုင္းေဝး ေခါင္းစဥ္နဲ႕ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္ အေတြ႕အႀကံဳေတြကို ေရးတဲ့အခါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းနဲ႕ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ႀကီး ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီမွာ သေဘာထား ကြဲရတဲ့ အေၾကာင္းနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းရဲ့ ေျပာျပခ်က္ေတြကို ျပန္ေရးျပခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးမ်ားထဲက သူတို႕ႏွစ္ဦးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္မ်ားကို ေကာက္ႏႈတ္ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ျမန္မာ့ နုိင္ငံေရးသမိုင္းမွာ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက ပါခဲ့သူ ႏွစ္ဦးအေၾကာင္း သိထားဖို႕ လိုတယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ) 

၁၉၆၃ ခုႏွစ္ မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔ နံနက္ ၁၀ နာရီခန္႔တြင္ ေအဒီလမ္းရွိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေနဝင္း၏အိမ္သို႔ ဦးသိန္းေဖျမင့္၊ ကိုခ်စ္လိႈင္၊ ဗိုလ္သိန္းတန္ႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္ ေရာက္သြားၾကသည္။ ေရာက္သည္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း က ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို နံနက္စာ ေကၽြးသည္။ နံနက္စာ စားၿပီးသည္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္းသည္ သူ႔႐ံုးခန္းတြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေလးေယာက္ကို စကားေျပာသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေလးေယာက္ကို ဤသို႔ သီးျခား ေခၚေတြ႕ရျခင္းမွာ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားကို ေဆြးေႏြးရန္ႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးႏွင့္ သူ ဘာေၾကာင့္ လမ္းခြဲရျခင္း အေၾကာင္းကို ရွင္းျပလို၍ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပပါသည္။

ဗိုလ္ေအာင္ႀကီး ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၇ ရက္ေန႔တြင္ ႏႈတ္ထြက္သြားသည့္ ကိစၥ၊ အတြင္းေရး အေၾကာင္းတို႔ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားလံုး မသိခဲ့ၾကပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ အခ်င္းခ်င္း မရွင္းလင္းပံု၊ မေက်နပ္ၾကပံု တို႔ကို ေျပာခဲ့ၾကပါသည္။ ဤသို႔ ျဖစ္ေနသည္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေနဝင္း ၾကားသျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေလးေယာက္ကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ေခၚယူ ရွင္းျပျခင္း ျဖစ္ ပါသည္။

“၁၉၆၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ေန႔က အာဏာသိမ္းဖို႔ က်ဳပ္က သက္ဆိုင္သူ ႏွစ္ဦးကိုပဲ တုိင္ပင္ခဲ့တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ သတင္း ေပါက္ၾကားၿပီး တစ္ဖက္က သိသြားမွာ စိုးလို႔ပဲ။ ဒီကိစၥမွာ လူကိုယံုတာ၊ မယံုတာနဲ႔ ဘာမွ မဆိုင္ဘူး။ က်ဳပ္ တုိင္ပင္တဲ့ ႏွစ္ေယာက္ကေတာ့ ဗိုလ္ေက်ာ္စိုးနဲ႔ ဗိုလ္သန္းစိန္ပဲ။ အာဏာသိမ္းတဲ့ ေန႔က မူလ စီစဥ္ထားတဲ့ တပ္ရင္း အခ်ိန္မီွ ေရာက္မလာႏုိင္တာနဲ႔ ရန္ကုန္ အနီးအနားမွာ ရွိတဲ့ မအူပင္က ဗိုလ္စိန္လြင္တပ္နဲ႔ လုပ္ခဲ့ရတယ္။ (မအူပင္မွ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီး စိန္လြင္၏ တပ္ရင္း (၄)ကိုေခၚၿပီး အာဏာ သိမ္းေရးတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ ရပံုကို ကၽြန္ေတာ့္အား ကိုခ်စ္လိႈင္က ေျပာျပဖူး ပါသည္။ ဒုဗုိလ္မွဴးႀကီးစိန္လြင္၏ တပ္ရင္း(၄) ေရာက္လာၿပီး ေရႊတိဂံုဘုရား အေနာက္ဘက္မုခ္ အနီးရွိ ယူအမ္ပီ လိုင္းေဟာင္းတြင္ တည္းၾကသည္။ ဤလိုင္းေဟာင္းသည္ တပ္မေတာ္ စိတ္ဓာတ္ စစ္ဆင္ေရးပိုင္ ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္က တာဝန္က် အရာရွိမွာ ဗိုလ္ႀကီးခင္ေမာင္ေအး ျဖစ္သည္။ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီးစိန္လြင္သည္ စစ္မ်က္ႏွာသို႔ ထြက္ရမည္ ေျပာေသာ္လည္း သူ႔ေရွ႕တြင္ ခ်ထားသည့္ ေျမပံုက ရန္ကုန္ေျမပံု ျဖစ္ေနသည္။)

“ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးက အာဏာသိမ္းတဲ့ ကိစၥ သူ႔ကို မတိုင္ပင္ရ ေကာင္းလားလို႔ မေက်နပ္ဘူး။ ဖြင့္ေတာ့ မေျပာဘူး။ က်ဳပ္သိ တာေပါ့။ ေနာက္တစ္ေန႔ မနက္ ဒဂံုရိပ္သာမွာ သူ႔ကို ေခၚေျပာ တုိင္ပင္ၿပီး အားလံုးေပါင္းလုပ္ ၾကတာပဲ။ တုိင္းျပည္ကို ထုတ္ျပန္ ေၾကညာရမယ့္ ေၾကညာခ်က္ကိုလည္း က်ဳပ္ အိုင္ဒီယာ (Idea) ေပးၿပီး ဗိုလ္ေအာင္ႀကီး ေရးခဲ့တာ။

“ဖဆပလနဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေတြ မဟန္ေတာ့ဘူး၊ တို႔တပ္က ဝင္လုပ္သင့္တဲ့ အခ်ိန္ ေရာက္လာမယ္။ အဲဒီ အခ်ိန္က်ရင္ တို႔လုပ္ရမယ္လို႔ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ကတည္းက ႀကိဳတင္ ေဆြးေႏြးထားၿပီး ျဖစ္တယ္။ တို႔ေတာ့ ခု စလုပ္လုိက္ၾကၿပီး အားလံုး ညီညီၫြတ္ၫြတ္နဲ႔ လုပ္သြားႏုိင္မွ ေအာင္ျမင္မယ္။ တုိင္းျပည္အတြက္ ေစတနာ ေရွ႕တန္း ထားၿပီး လုပ္ၾကမယ္။ ေအာင္ျမင္ရင္ေတာ့ ေခါင္းေမာ့ႏုိင္မွာေပါ့။ မေအာင္ျမင္ရင္ တုိ႔အားလံုး ျပည္သူ႔ တရားခံေတြ ျဖစ္မွာ ပဲ။ခုကိစၥ သေဘာမတူရင္၊စိတ္မႏုိင္ရင္ခုကတည္းကပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာၿပီးထြက္သြားႏုိင္တယ္။က်န္တဲ့လူေတြနဲ႔ တို႔ဆက္ လုပ္သြားမယ္။ ေနာက္မွ မေအာင္ျမင္မွ က်ဳပ္မပါခ်င္ဘဲ ဘယ္သူ႔ေၾကာင့္၊ ဘယ္ဝါေၾကာင့္ ပါရတာပါ ဆိုတာမ်ဳိး မျဖစ္ေစခ်င္ ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့တယ္။

“အဲဒီေတာ့ တပ္မွဴး အားလံုးက ‘ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခါင္းေဆာင္ပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ယံုပါတယ္။ ေအာင္ျမင္မယ္ လို႔လည္း ထင္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ဘယ္ေတာ့မွ ေခါင္းမေရွာင္ပါဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနာက္က တစ္ေသြမတိမ္း လိုက္ပါ့မယ္’ လို႔ ေျပာၾကတယ္။

“ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးဟာ အာဏာ သိမ္းစမွာေတာ့ သူလုပ္တာေတြကို က်ဳပ္ကို အသိေပး တုိင္ပင္ၿပီးမွ လုပ္တယ္။ ေပၚလစီ (Policy) ကိစၥဆိုရင္ က်ဳပ္ကို ပထမ တင္ျပၿပီး က်ဳပ္က ဒါကို ဒီလိုေျပာ၊ ဒီလိုလုပ္ဆိုမွ သူလုပ္တယ္။ ေနာက္ လုပ္ရင္း လုပ္ရင္းနဲ႔ ၾကာေတာ့ သူ႔သေဘာ သူ႔အျမင္နဲ႔ လုပ္တာေတြ ရွိလာတယ္။ က်ဳပ္က သတိေပးေပမယ့္ ခဏပဲ။ သူ႔သေဘာနဲ႔ သူ ဆက္လုပ္တယ္။ ပိုဆိုးတာက က်ဳပ္ ႏုိင္ငံျခား ေဆးသြားကုတုန္းက အခ်ိန္ၾကာသြားေတာ့ ႏုိင္ငံျခားကို သဝဏ္လႊာေတြ ပို႔တဲ့အခါ သူ႔ကို ေခတၱတာဝန္ လြဲခဲ့တာကို ေတာ္လွန္ေရး ေကာင္စီ၏ ေခတၱ ဥကၠ႒လို႔ အမည္တပ္ရမည့္ အစား ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ ဥကၠ႒လို႔ အမည္တပ္ခဲ့တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားမွာ က်ဳပ္ကို ေတြ႕တဲ့လူေတြက ခင္ဗ်ား အတြက္ ေနရာမရွိေတာ့ဘူး (No where)လို႔ အေျပာခံခဲ့ရတယ္။ သူဟာ ျမန္မာျပည္မွာ အႀကီးဆံုးျဖစ္ေနေတာ့ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီး ပိုလြတ္သြားတာေပါ့။

“သူဟာ မျပတ္သားမႈေတြ ျဖစ္လာတယ္။ တပ္ကေန အျပစ္ရွိလို႔ အေရးယူဖို႔ ခြင့္ေပးတဲ့သူေတြကို အစိုးရ ဌာနနဲ႔ စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံေတြမွာ အလုပ္ျပန္ခန္႔ၿပီး လူေမြးတယ္။ သူ႔ေဆြမ်ိဳးေတြကို အခြင့္အေရး ပိုေပးတယ္။ ဥပမာ - သူ႔ညီ ေအာင္ေလး ကို စပါးဝယ္ဖို႔ ျမဝတီဘဏ္က ေငြအမ်ားအျပား ထုတ္ၿပီး ေခ်းခဲ့တယ္။

“မပ်က္စီးေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး သမားေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း လုပ္ရမယ္ဆိုတာ အားလံုး သေဘာတူထားတဲ့ ကိစၥပဲ။ သူဆိုရင္ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ဧၿပီလကဦးႏု ေရြးေကာက္ပြဲ ႏိုင္တဲ့အတြက္ အာဏာျပန္မအပ္ဖို႔ လာ အႀကံ ေပးခဲ့တယ္။ ‘ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕ေတြထဲမွာ မပ်က္စီးေသးတာ ပမညတပဲ ရွိေတာ့တယ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တပ္ကထြက္ၿပီး ပမညတနဲ႔ ေပါင္းလုပ္ၾကရေအာင္’ လို႔ တစ္ခါက က်ဳပ္ကို လာေျပာဖူးတယ္။ က်ဳပ္က ‘ေအးပါ၊ ပမညတကေတာ့ ေရးေတးေတး ရွိေသးတယ္။ မေလာပါနဲ႔ကြာ၊ ေစာင့္ၾကည့္ ေသးတာေပါ့’ လို႔ ေျပာခဲ့ရတယ္။

“က်ဳပ္ကို ယံုၾကည္တဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေဟာင္းေတြ ျဖစ္တဲ့ ဖိုးခ်စ္လိႈင္၊ ဗိုလ္သိန္းတန္၊ သခင္တင္ျမ စတဲ့သူေတြကို လက္ခံဖို႔ သူလည္း သေဘာတူခဲ့တာပဲ။ ခုေတာ့ အျပင္က ဖဆပလ ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ သူ႔ဆရာေတြ ေျပာေနတဲ့ ‘ကြန္ျမဴနစ္ေတြကို အိမ္ဦးခန္းတင္ၿပီး ဆရာတင္ လုပ္ေနၾကတာ၊ ၾကည့္ေန ပ်က္ကုန္မွာပဲ’ ဆိုတာကို သူနဲ႔ သူ႔တပည့္ေတြက အထဲမွာ သံေယာင္လိုက္ၿပီး ေျပာလာၾကတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ တပ္မွဴး ကြန္ဖရင့္ တုန္းကလည္း သူ႔တပည့္ေတြက ‘ကြန္ျမဴနစ္ေတြ ယံုရပါ့ မလား ဗိုလ္ခ်ဳပ္’လို႔ ေျပာင္ေျပာင္ ေမးလာၾကတယ္။ က်ဳပ္ တစ္ဦးတည္းက ခုခံ ေျဖရွင္းခဲ့ရတယ္။ သူကေတာ့ မသိသလို၊ မဆိုင္သလိုပဲ လုပ္ေနတယ္။ ခုလာမယ့္ တပ္မွဴး ညီလာခံမွာလည္း အျပင္က လာတဲ့ ဂယက္နဲ႔ တပ္တြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ အဲဒီ သံသယေတြကို ရွင္းရဦးမွာပဲ။ စိုးရိမ္စရာေတာ့ မရွိပါဘူး။ တျဖည္းျဖည္း ေကာင္းလာမွာပါ။

“ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ ၇ ရက္ေန႔ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသားေတြ ဆူပူတဲ့ ကိစၥမွာလည္း က်ဳပ္ကို လႊဲခ်ခဲ့တယ္။ ေျပာင္ေျဗာင္ ေျပာတာေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ တိုးတိုးတိတ္တိတ္ ေျပာတာပဲ။ 

သူက ဘာမွ မသိသလို က်ဳပ္ လုပ္လိုက္ တာေပါ့။ ေက်ာင္းမွာ ပါေမာကၡ ဦးကာက ေရွး႐ိုးက်ၿပီး အေဆာင္စည္းကမ္းကို တင္းတင္း က်ပ္က်ပ္ လုပ္လိုက္ရတယ္။ အေဆာင္ေတြမွာ ျဖစ္ခ်င္တိုင္း ျဖစ္ေနတယ္။ ဘယ္ေလာက္ ဆိုးသလဲဆုိရင္ အေဆာင္ေတြမွာ အျပင္က --- ေတြကို ေခၚအိပ္ၾကတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ေတာထဲက လူေတြကို ခိုေအာင္းခြင့္ ေပးလိုေပး၊ ႏိုင္ငံေရး သင္တန္းေပးနဲ႔ ျဖစ္ခ်င္တိုင္း ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေတြကို ပေပ်ာက္သြားေအာင္ အေဆာင္စည္းကမ္းကို တင္းၾကပ္ခိုင္း လိုက္ရ တယ္။ အဲဒီကိစၥကို ခ်က္ယူၿပီး ကြန္ျမဴနစ္ ေက်ာင္းသားေတြက ဆူပူမႈကို စတင္လိုက္တာပဲ။ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးကို က်ဳပ္က ေက်ာင္းသားဆူပူမႈ ကိုင္တြယ္ဖို႔ ခင္ဗ်ားရဲ႕ ႀကီးၾကပ္မႈေအာက္မွာ သက္ဆိုင္ရာဌာန တာဝန္ခံ (ဝန္ႀကီး) ေတြပါတဲ့ ေကာ္မတီ ဖြဲ႕လုပ္ပါလို႔ ေျပာလိုက္ရတယ္။ ျပည္ထဲေရးဌာနကို ကိုင္တဲ့ ဗိုလ္ေက်ာ္စိုး ေခါင္းေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႕ဖြဲ႕ၿပီး ျပည္လမ္း က အသံလႊင့္႐ုံမွာ ႐ုံးထုိင္ၿပီး သူတို႔အလုပ္ လုပ္ၾကတယ္။ အေရးႀကံဳ လာေတာ့ အဲဒီအဖြဲ႕က က်ဳပ္ကို လွမ္းတိုင္ပင္တယ္။ က်ဳပ္က ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးကို အဲဒီတာဝန္ ေပးထားတယ္လို႔ ျပန္ေျပာရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးက ဘယ္ေရာက္ ေနလဲ မသိဘူး။ က်ဳပ္ဆီပဲ လွမ္းေမးေနတယ္။ ေက်ာင္းသားေတြက ပိုေသာင္းက်န္းလာလို႔ ရဲေတြ မႏိုင္ေတာ့ဘူး။

“ဒါေၾကာင့့္ အရပ္ဘက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးက တပ္ကို အကူအညီ (Aid to Civil Power) ေတာင္းရေတာ့တယ္။ က်ဳပ္ဆီကို အဲဒီလို လုပ္ရၿပီး လွမ္းအေၾကာင္းၾကား ခဲ့တယ္။ ဦးကာရဲ႕ အိမ္ကို ဝိုင္းၿပီး ဦးကာရဲ႕ကားကို ေက်ာင္းသားေတြ ေမွာက္ပစ္ၿပီး ပိုေသာင္းက်န္း လာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဦးကာကို ထမ္းထုတ္ၿပီးေနာက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ အခ်ိဳ႕ ဖမ္းမိတယ္။ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ အခ်ိဳ႕က သမဂၢ အေဆာက္အအံုေပၚ တက္ပုန္းေနၾကတယ္ ဆိုၿပီး ဘာလုပ္ရမလဲလို႔ က်ဳပ္ကိုပဲ လွမ္းေမးတယ္။ က်ဳပ္ကလည္း စိတ္မရွည္ေတာ့ဘူး။ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီး ဘယ္ေရာက္ေနလဲလို႔ ေမးေတာ့ ‘ဗိုလ္ျမဝင္းရဲ႕ အသုဘ သြားေနတယ္။ ျပန္မေရာက္ေသးဘူး ဗိုလ္ခ်ဳပ္’ လို႔ ေျဖတယ္။ ‘ဒါနဲ႔ မင္းတို႔ သူတို႔ကို သမဂၢ အေဆာက္အအံုထဲက ေၾကာက္လန္႔ၿပီး ထြက္သြားေအာင္ ေလာင္ခ်ာနဲ႔ ပစ္ကြာ’ လို႔ ေျပာလိုက္ရတယ္။  

က်ဳပ္ အေသအခ်ာ မွတ္မိတာက သမဂၢ အေဆာက္အအံုကို ၿဖိဳပစ္ကြာလို႔ မေျပာခဲ့ဘူး။ မိုးခ်ဳပ္ကာနီးေတာ့ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးရယ္၊ ကိုလွဟန္ရယ္ က်ဳပ္ဆီကုိ ေရာက္လာတယ္။ က်ဳပ္က မေက်မနပ္နဲ႔ ‘ဗိုလ္ေအာင္ႀကီး ဘယ္ေလွ်ာက္သြားေနလဲ’ လို႔ ေမးလိုက္တယ္။ သူက ‘ဗိုလ္ျမဝင္း အသုဘ သြားေနတာပါ။ အျပန္မွာ အင္းလ်ားလိတ္ လမ္းေဘးက ဗိုလ္ေမာင္ေမာင္ခ အိမ္မွာပဲ ဆရာကာတို႔ မိသားစု ေရာက္ေနတယ္ ၾကားတာနဲ႔ ဝင္ေမးေတာ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ေမးေနတယ္ ဆိုတာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ လာခဲ့တာပါ။’ လို႔ ေျပာတယ္။

က်ဳပ္က ‘အေျခအေန ဘယ္လိုလဲ’ လို႔ ေမးေတာ့ ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးက‘အားလံုး ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ပါၿပီ ဗိုလ္ခ်ဳပ္’လို႔ ျပန္ေျဖတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဘာမွ မေျပာဘူး။ ေတာ္ေတာ္ၾကာမွာ မင္းတို႔ျပန္ၾကေတာ့လို႔ သတိေပးလိုက္မွ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္ ျပန္သြား ၾကတယ္။

“ေနာက္ထပ္သတင္း ဘာမွ မရေတာ့ဘူး။ ေအးေဆးသြားၿပီ ဆိုၿပီး က်ဳပ္လည္္း စိတ္ေအးသြားတာနဲ႔ အိပ္လိုက္တယ္။ ေနာက္ေန႔မနက္ ငါးနာရီခြဲေလာက္မွာ ‘အုန္း’ ကနဲ ျပင္းထန္တဲ့ အသံေၾကာင့္ က်ဳပ္ အိပ္ရာက လန္႔ႏိုးသြားတယ္။ ကစ္တီကို ေခၚၿပီး ‘အသံလႊင့္႐ုံကို ဖုန္းဆက္စမ္း’လို႔ ခိုင္းလိုက္ရတယ္။ ကစ္တီ^၁ က ‘အသံလႊင့္႐ုံမွာ ရဲမင္းႀကီး ဦးဘေအးတစ္ေယာက္ပဲ ရွိတယ္။’ ဆိုတာနဲ႔ က်ဳပ္ဖုန္းယူၿပီး ေမးလိုက္တယ္။ ဦးဘေအးက ‘သူတစ္ေယာက္ပဲ ရွိတယ္။ အားလံုး တကၠသိုလ္ဘက္ သြားေနၾကတယ္။’ လို႔ ေျပာတာနဲ႔ က်ဳပ္က ‘ဘာသံႀကီးလဲ’ လို႔ ေမးေတာ့ ဦးဘေအးက ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ‘ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ကၽြန္ေတာ္လည္း မသိဘူး’လို႔ ေျဖတယ္။ အဲဒီေနာက္ ဗိုလ္ေစာျမင့္က ဖုန္းနဲ႔ ဆက္ေျပာေတာ့မွ တကၠသိုလ္ အေဆာက္အအံုကို မိုင္းနဲဲ႔ ခြဲလိုက္ေၾကာင္း က်ဳပ္သိရတယ္။ က်ဳပ္ဆီကို မေန႔ညက ဗိုလ္ေအာင္ႀကီးနဲ႔ ကိုလွဟန္တို႔ ေရာက္လာၾကၿပီး တကၠသုိလ္ အေဆာက္အအံု အေၾကာင္း ဘာမွ ေျပာမသြားဘဲ အခု မိုင္းနဲ႔ ခြဲလိုက္တယ္ ဆိုေတာ့ က်ဳပ္ သူတို႔အေပၚ အေတာ္ မေက်မနပ္ ျဖစ္မိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထုတ္ေတာ့ မေျပာခဲ့ဘူး။  

အားလံုး အတူတူ လုပ္ခဲ့ၿပီးမွ ‘တစ္ေယာက္အေပၚ တစ္ေယာက္ အျပစ္ ပံုမခ်ေၾကး’ လို႔ အာဏာသိမ္းစက က်ဳပ္က ေျပာထားမိေတာ့ မေျပာေတာ့ဘူး။ က်ဳပ္ အားလံုး တာဝန္ယူတဲ့ အေနနဲ႔ ေရဒီယိုက အသံလႊင့္ေတာ့ ‘ဓားဓားခ်င္း ရင္ဆိုင္မယ္’လို႔ ေျပာမိတယ္။ က်ဳပ္ တရားခံ ျဖစ္သြားတာေပါ့။ 

၁။ သူ႔ဇနီး ေဒၚခင္ေမသန္း (ကြယ္လြန္)

ဆက္ရန္ 
http://padaukmyay.blogspot.com/

My father would be proud of Karen army unity

By ZOYA PHAN
Published: 12 April 2011
Democratic Voice of Burma



I can’t remember how many times the Karen National Union and other ethnic political organisations have been dismissed as losing, or being on the verge of defeat. In February 1950 General Ne Win boasted to international media that victory over the Karen ‘insurgents’ would be completed by May that year. The New York Times duly reported: “Defeat of rebels withdrawing to hills would leave minor guerrillas to cope with.”

Fast-forward 61 years and still the Karen National Union (KNU) is on the verge of defeat, this time according to long-time KNU critic Ashley South, writing in a March 2011 report for the Transnational Institute and Burma Centre Netherlands. He said that “the organisation’s future looks increasingly precarious.”

When journalists and self-appointed experts have made these statements on the state of our struggle, there has often been reason to be pessimistic. There are occasions when the situation has looked bad. In 2008, my father, Padoh Mahn Sha, General Secretary of the Karen National Union, was assassinated, and other KNU leaders have found their names on a hit list with assassins searching for them in Thailand. The dictatorship has passed a new constitution in a rigged referendum, one that not only ignored all ethnic demands for rights and protection, but also required all armed ethnic groups under ceasefire to effectively surrender, and hand over their arms. More troops were stationed in Shan state and Karenni state, and in 2009 an important KNU base near the Thailand-Burma border was overrun by Democratic Karen Buddhist Army (DKBA) and Burmese army soldiers.
However, the situation recently has started to look more positive. The DKBA has split, with the old Brigade 5 refusing to become a Border Guard Force under the control of the Burmese army. The main DKBA, now a Border Guard Force, has also been severely weakened, with the Burmese army reducing its size. DKBA soldiers unhappy with Burmese commanders giving them orders are now defecting back to the KNU everyday.
Even more significantly, a new United Nationalities Federal Council has been created, a new political and military alliance of armed ethnic political parties, which for the first time in nearly 20 years unites armed ethnic political parties across the country.
And recently, Karen National Liberation Army (KNLA) soldiers were in Manerplaw, the old headquarters of the KNU which fell in 1995.
Many people have asked me what my father would have thought of these two significant developments. I cannot claim to know for sure. He had experience and wisdom that was unique, but I knew the kind of man he was, and how all his decisions and opinions were based on firm principles.
Much of the work my father did for the KNU was promoting unity – unity among the Karen, unity between ethnic nationalities, and unity with all the people of Burma. He knew it was vital we all work together to win our freedom, and that we must not let the dictatorship divide us. He travelled all over Burma, often risking his life, to promote unity between ethnic nationalities. He was also the strongest voice arguing that the KNU should offer shelter and support to students who fled the cities after the uprising in 1988. What he wanted to see is unity; that despite differences, people would work together, be different but equal, living and working for our freedom side by side.
My father always said that there is no problem between the KNU and DKBA – the real problem is between the Karen and the Burmese dictatorship. He said it is the dictatorship that divided the Karen. They set up and they control the DKBA. If the DKBA wanted to come back, if they desert and stop following the Burmese regime, stop dealing drugs, stop hurting civilians, then they can come back any time.
He would undoubtedly welcome what has happened with the split of the DKBA, that many DKBA soldiers are now fighting for their people, rather than for a dictatorship that oppresses the people. The Brigade 5 soldiers and KNLA are cooperating, and he would be encouraging greater unity and cooperation.
But I think he would have some concerns as well. Some people may be pleased to see the rest of DKBA being weakened, with fewer soldiers, and even fewer arms. The DKBA is responsible for committing serious human rights abuses, and acts as a proxy for the dictatorship. However, it is the leadership which is responsible for this, not all the ordinary soldiers. One defector I met recently had so little political knowledge that he was not even aware the DKBA acted for the dictatorship. My father would not want to see people like him swallowed by the Burmese army, only to carry on the attacks against the Karen people. He wanted them to rejoin the KNU, and help protect their people.
My father worked tirelessly for a Federal Union of Burma. He did this through the National Democratic Front. When different ethnic parties broke their agreement as part of the NDF and signed ceasefires with the dictatorship, he was very sad. Many others were very angry, as soldiers released from fighting the Kachin and others descended on Karen and Karenni states, attacking our villages. This has left a legacy of mistrust which must be overcome if the United Nationalities Federal Council is to be successful. He may also have been wondering why a new organisation has been set up, instead of those that had left the NDF simply rejoining. If the UNFC does promote ethnic unity my father would undoubtedly be glad. Ethnic political parties that have not cooperated for many years are now doing so again, but of course there is still a long way to go.
There is a great need for the people of Burma to educate each other about a federal union. We need to know and understand each other’s situation, and be tolerant of each other and our differences, to have mutual respect. This is how genuine unity can be built.
How might my father summarise this current situation? I think he would be cautious, but he would also be hopeful and optimistic. He would be working hard to build on this new unity, and these new opportunities. He would be insisting on linking with Burman-led groups as well, which is, of course, essential to get agreement for a federal union.
And I am sure he would remind those cynics who keep predicting our defeat of the words of Saw Ba U Gyi, first President of the Karen National Union: “For us surrender is out of the question.”
Zoya Phan is Campaigns Manager at Burma Campaign UK, and co-founder of the Phan Foundation. Her autobiography is published as ‘Undaunted’ in the USA, and ‘Little Daughter’ in the rest of the world.
 

http://www.dvb.no/analysis/my-father-would-be-proud-of-karen-army-unity/15284

ခ့ဢ္အဲဢ္ယူဢ္အလံာ္ဘိးဘဢ္ရၯလီၯဘဢ္ထြဲ နအဖသုးပဒိဢ္အသီဒီးခါဆူညါကလုာ္ဒူဢ္ တဖဢ္အတဿ္ဘဢ္ယိဢ္

တဿ္ဂဲၯလိာ္လဿကလုာ္အခြဲးအယာ္ဒီးတဿ္သဘ်႕အဂီဿ္- လြံဿ္

ကီဿ္ပယီၯထးခီတဿ္ဒုး

ကညီပွၯဖီဢ္စုက၀ဲၯတဖဢ္လဲၯထီဢ္ဆူကီဿ္ပယီၯထးခီန႔ဢ္, မ့ဿ္လဿဖဲကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿစး
ထီဢ္န႔ဢ္, ဒ္ ဖဆပလ ပဒိ္ဢ္အိဢ္ပာ္ဒီး အတဿ္ရဲဢ္တဿ္က်ဲၯအသိး, ဖီဢ္၀ဲဒဢ္ကညီပွၯစိာ္စုက
၀ဲၯလဿကီဿ္ပယီၯထးခီခဲလဿာ္ကအိဢ္ပွၯ ၄၀၀ ဂၯ ဒီးလဲၯပာ္ဖွိဢ္၀ဲလဿမ့ဢ္မႜိးတဿ္ဒုးဃာ္အ
လီဿ္န႔ဢ္လီၯ.ကခႜ႔ဢ္အသုးခိဢ္နီဢ္စဲလဲၯထီဢ္ဃုာ္ဒီးကညီသုးဖိတဖဢ္လဿတဿ္မၯထူဢ္ဖ်ဲးက့ၯ
ပွၯလဿ တဿ္ဖီဢ္ဃာ္အီၯတဖဢ္အဂီဿ္န႔ဢ္လီၯ. ဟးထီဢ္လဿတီအူဒီးပိာ္ထီဢ္က်ဲမုဿ္ဆူကလံၯ
စိးလီၯ. ဒုးမၯန႔ဿ္ခူ၀့ဿ္လဿ ပႜ႔မနါ, ယမဲသ့ ၀ံၯလဲၯထီဢ္၀ဲဆူပႜီဢ္ဘြဲဢ္န႔ဢ္လီၯ. ကညီ UMP ဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ဒုဢ္ဒါဟံးကြံာ္အတဿ္ စုက၀ဲၯခဲလဿာ္အဃိ ဖဲကညီသုးမုဿ္ဟဲထီဢ္မၯန႔ဿ္ပႜီဢ္ဘြဲဢ္
န႔ဢ္ တဿ္ဟ့ဢ္လီၯက့ၯအ၀ဲသ့ဢ္အတဿ္စုက၀ဲၯဒီးပိာ္ထီဢ္က့ၯကညီသုးမုဿ္အခံဆူထးခီလီၯ.

တဿ္ဒုးကဲထီဢ္ဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္ဖဲကိသဢ္ဒီးမ့းထံဢ္လဢ္ကယံာ္တမုဿ္ထူဢ္၀ံၯတဿ္မၯန႔ဿ္ကြံာ္
တဿ္လီဿ္တဿ္က်ဲတဖဢ္ဒီး ဖီဢ္န႔ဿ္ဒုဢ္ဒါသုးခိဢ္တဘ်ဳးဂၯလဿအပဢ္ဃုာ္ဒီးဒုဢ္ဒါအသုးခိဢ္ဒိဢ္
မီဢ္မီဢ္ဒီးဖဲလါဖ့ၯႀဘဴၯအါရံၯ ၂၁ သီအနံၯမုဿ္ဃ့ဿ္လီၯန႔ဢ္ ကညီသုးမုဿ္ႏုာ္လီၯမ့းထံဢ္လဢ္
န႔ဢ္လီၯ.  ဖဲမုဿ္ဟါလီၯန႔ဢ္ဒုဢ္ဒါအကဘီယူၯပဒဿးတဿ္ဖိတဿ္လံၯခံဘ့ဢ္ဟဲစီဿ္လီၯဖဲမ့းထံဢ္
လဢ္ကဘီယူၯသန႔န႔ဢ္လီၯ. တဿ္ဖီဢ္တ့ဿ္ကဘီယူၯခံဘ့ဢ္အံၯဒီးလဿမုဿ္ဆ့ဢ္ထီဢ္က့ၯတနံၯ
န႔ဢ္တဿ္မဿကဘီယူၯခံဘ့ဢ္န႔ဢ္ လဲၯဆွဿကညီသုးမုဿ္တဖဢ္ဆူမ့ဢ္မႜိးလဿကညီဖိလဿအဖီဢ္
စုက၀ဲၯတဖဢ္တဿ္ဖီဢ္ဒုးဃာ္အီၯအလီဿ္န႔ဢ္လီၯ.

ကဘီယူၯတဘ့ဢ္န႔ဢ္တီ၀ဲဒဢ္ကညီသုးခိဢ္စီအူဒီးအသုးဖိတယဲၯဒီးမ့မ့ဿ္အဂၯတဘ့ဢ္န႔ဢ္တီ
၀ဲဒဢ္သုးခိဢ္နီဢ္စဲဒီးအသုးဖိတယဲၯဒီးလဲၯ၀ဲဆူအနံစခါကဘီယူၯသန႔န႔ဢ္လီၯ.ဒုဢ္ဒါအသုးဖဲ
န႔ဢ္တဖဢ္န႔ဢ္တသ့ဢ္ညါတဿ္နီတမံၯဘဢ္.တဿ္ဟံးန႔ဿ္ကြံာ္အစုက၀ဲၯခဲလဿာ္လီၯ. သုးယဲၯခံ
ယဲၯအံၯလဲၯထီဢ္ဆူမ့ဢ္မႜိးဒီးမၯထူဢ္ဖ်ဲးထီဢ္က့ၯကညီပွၯဖီဢ္စုက၀ဲၯတဖဢ္လဿတဿ္ဖီဢ္ဃာ္
အီၯန႔ဢ္လီၯ.သုးခိဢ္ဒိဢ္နီဢ္စဲက့ၯအိးထီဢ္ကခႜ႔ဢ္ ၁ သုးတဿ္ဖိတဿ္လံၯအလီဿ္ဒီးထုးထီဢ္ဟ့ဢ္
လီၯက့ၯ၀ဲစုက၀ဲၯဖဲန႔ဢ္တဖဢ္ခဲလဿာ္ဆူကညီသုးဖိတဖဢ္အစုပူၯန႔ဢ္လီၯ.

တဿ္န႔ဢ္၀ံၯကညီသုးတဖဢ္လဲၯထီဢ္ဒီးမၯန႔ဿ္မ့ဢ္မႜိးဒီ၀့ဿ္ညါန႔ဢ္လီၯ. ကညီဒီးကခႜ႔ဢ္သုးလဿ
အအိဢ္တ့ဿ္ဖဲမ့းထံဢ္လဢ္တဖဢ္ပာ္အသုးက့၀ဲၯလီဿ္ဖဲန႔ဢ္၀ံၯလဲၯထီဢ္၀ဲဆူ၀့ဿ္မါတလ့န႔ဢ္လီၯ.
ဒုဢ္ဒါက်ဲၯလီၯအသးဂ့ၯဂ့ၯလဿကခီဢ္ဆဿတဿ္အဂီဿ္အဃိသုးက်ိၯအံၯလဲၯထီဢ္တုၯဒဢ္ဖဲမႜိး
ဟီ၀ံၯဟဲက့ၯခီဢ္ဆဿက့ၯဒုဢ္ဒါဖဲမႜံးငဲဢ္တိၯန႔ဢ္လီၯ.

ကညီသုးတဖဢ္ထီဢ္ဒုးကဒီး၀့ဿ္မါတလ့လဿခံတဘ်ီဒီးမၯန႔ဿ္၀ဲဖဲ၁၉၄၉ နံဢ္လါမာ္႐ွး ၁၂ သီ
အနံၯန႔ဢ္လီၯ. အးလီၯ၀ဲ၀့ဿ္အံၯဆူ ခီဢ္မႜဴဢ္နံးနီဢ္တယဿ္၀ါ တဖဢ္အစုပူၯ၀ံၯ က့ၯလီၯကဒါ
က့ၯဆူမ့းထံဢ္လဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿႃႃတံထူ၀့ဿ္အတဿ္ကြဲး႗႗ လဿကညီဟံဢ္ဖိဃီဖိပွာ္ယဲၯသန့ပူၯန့ဢ္လီၯ.

တဿ္ဃုသ့ဢ္ညါက့ၯကညီနံဢ္ထီဢ္သီအမုဿ္နံၯအခီဢ္ထံးခီဢ္ဘိ

စီၯဖီဂ့ၯခြါ ဒီး နီဿ္ဖီဂီၯဘီ အပူ

ပူၯကြံာ္အနံဢ္တကယၯဘ်ဲဢ္လံ. လဿပွၯမၯအဿမၯနး ပွၯကညီဖိတဖဢ္အဃိ၊ ပွၯတဒူဢ္
က့ၯအိဢ္၀ဲဖဲ ကစဿဿ္ဒိဢ္ အဂုာ္လာ္ တယံၯတဘူးဘဢ္ န႔ဢ္လီၯ.

ဖဲသ၀ီတဖ်ဿဢ္အပူၯန႔ဢ္ မုဢ္ကနီၯလိဢ္ဘိထီဢ္သီသီ အိဢ္၀ဲတဂၯ၊ ဒိဢ္တဿ္ဃံလၯဂ့ၯမးဒီး
လဿပွဲၯမးဒီး တဿ္ဆဲး တဿ္လၯ၊ ကဒုလီၯတံဿ္သပွဿ္လီၯဆဲး လဿမုဢ္ကနီၯဖိတဖဢ္အက်ါ
တီလိၯဒီး သူဢ္ဂ့ၯသး၀ါ ဒ္သိးအီၯ တအိဢ္ နီတဂၯဘဢ္.

ဘဢ္ဆဢ္ဒီး အ၀ဲမ့ဿ္ဖိဢ္ဃဲမုဢ္ဖိလဿ အလီၯသးကညီတဂၯ အမိဿ္အပဿ္သံသဒဢ္ ကြံာ္အီၯ
ဖဲ အသးအိဢ္ အနံဢ္ တဆံအခါ ဒီးအိဢ္တ့ဿ္လဿအဖါတံဿ္အသကိးဒီးဘဢ္တဿ္အံးက့ၯကြဿ္
က့ၯအီၯ ဂ့ၯဂ့ၯန႔ဢ္လီၯ.

မုဢ္လိဢ္ဘိတဂၯအံၯ အိဢ္ဖ်ဲဢ္၀ဲဖဲဘုဂီၯထီဢ္၊ ဖီဂီၯ၊ ဖီဘီတဖဢ္ဖးထီဢ္လဿခုးပူၯအဆဿက
တီဿ္ အဃိသတးဒီး အမံၯဘဢ္တဿ္ကိးအီၯလဿ  ႃႃနီဿ္ဖီဂီၯဘီ႗႗  န႔ဢ္လီၯ.အ၀ဲဘဢ္လဲၯမၯ
တဿ္လဿ အဖါတံဿ္ခုးပူၯထဲတဂၯဧိၯလီၯ. အ၀ဲလဲၯမ့ဿ္တကဲသနာ္က့အဖါတံဿ္တဒူအီၯ၊တ
ကလာ္အီၯ နီတစုစုဘဢ္. ဘဢ္ဆဢ္ အ၀ဲသ့ဢ္ညါ လီၯအသး လဿ တဿ္မၯအိဢ္လဿအစုပူၯ
သတးဒီး မၯ၀ဲလဿာ္သူဢ္လဿာ္သး န႔ဢ္လီၯ.

အဖါတံဿ္အဲဢ္အီၯဒီး ပာ္အီၯဒ္အဖိမုဢ္ အသိး တဒူအီၯတကလာ္အီၯ နီတဘ်ီဘဢ္သနာ္က့
သ့ဢ္နီဢ္ထီဢ္က့ၯ ဒဢ္အမိဿ္အပဿ္ထီဘိဒီးဆိကမိဢ္လီၯဒဢ္အသးထီဘိလဿတဿ္ဟဲ၀ံအဿဒိဢ္
မးန႔ဢ္လီၯ. ဖဲအ၀ဲလဲၯမၯတဿ္ထဲ တဂၯဧိၯအခါ သ့ဢ္နီဢ္ထီဢ္ က့ၯအမိဿ္အပဿ္ ဒီးအမဲာ္ထံ
လီၯထီဘိန႔ဢ္လီၯ.

ဘဢ္မုဿ္တနံၯလဿခုးပူၯဖဲအ၀ဲအိဢ္ဘွံးလဿသ့ဢ္ကဒုခုဢ္ယုဿ္ကလာ္အဖီလာ္ဖဲကလံၯသမွံၯ
ဟဲအူထီဢ္တဿ္ ကဖီကဖီအခါ အံဢ္အုထီဢ္ ထါတယုဿ္စံး၀ဲ -
မိဿ္ပဿ္ပာ္တ့ဿ္ဖိဢ္ဃဲယၯ
မိဿ္ပဿ္ပာ္တ့ဿ္ဆဲဃဲယၯ
အိဢ္ဖွီဢ္ယဲလဿပွၯအက်ါ
ဆိးဖွီဢ္ယဲလဿပွၯအက်ါ
တစိၯယၯဘဢ္အိဢ္ဖိဢ္ဃဲ
တဿ္ဟဲ၀ံအံၯအဿနးလဲဢ္.

အံဢ္အုထါ၀ံၯ ဒီး တဿ္နဿမူဘဢ္အီၯ လီၯသယုဿ္သညိမး တုၯဒဢ္လဲဢ္ အမဲာ္ထံလီၯဆႉမး
ျပဴၯျပဴၯလဿတဿ္သ့ဢ္နီဢ္သးသယုဿ္ဘဢ္က့ၯ မိဿ္ပဿ္သးဘိ ခံဂၯအဃိန႔ဢ္လီၯ.မၯအသး
ဒ္ ပွၯတဂၯ ပုာ္ဘဢ္အမဲာ္လဿ သ့ဢ္လဢ္ အသိး၀ံၯ အ၀ဲအမဲာ္ကပီၯထီဢ္ဒီး ထံဢ္ဘဢ္ဖိဢ္
သဢ္ခြါဖိလဿ အဒိဢ္တဿ္ဂ့ၯ ကဆွီဂ့ၯမး တဂၯ အိဢ္ဖ်ါထီဢ္လဿ အမဲာ္ညါ န႔ဢ္လီၯ.

ႃႃခြါမုဢ္ဃံလၯဧဿ….မ့ဿ္နဟီဢ္ထဲထဲအံၯဘဢ္မႏုၯလဲဢ္… နတဘဢ္သးဆံးတဂ့ၯ.ထြါစီကြံာ္
နမဲာ္ထံမီဢ္…႗႗
နီဿ္ဖီဂီၯဘီတခီထဲဟီဢ္သါသကုး၀ဲန႔ဢ္ဒီးတဲဆဿက့ၯဖိဢ္သဢ္ခြါဖိအံၯတထီဢ္ဖ်ဲးနီတဘ်ီဘဢ္.
တဿ္သံကြဿ္အီၯတဘ်ဳးဘ်ီညါဘဢ္ဆဢ္ ကတိၯဆဿက့ၯ၀ဲ တထီဢ္ဘး နီတဘီဘဢ္. လဿခံ
ကတဿဿ္ ဖိဢ္သဢ္ခြါဖိအံၯ ဃဢ္ တရံး အသးဒီး အတဿ္ဟါမဿ္ သဒဢ္ကြံာ္အီၯလီၯ.

နီဿ္ဖီဂီၯဘီ က့ၯဆူဟံဢ္သနာ္က့၊ တတဲဘဢ္ပွၯလဿ တဿ္နီတမံၯဘဢ္. ပာ္ဃာ္ဒဢ္၀ဲလဿ အ
သးပူၯလီၯ. တုၯ ဘုသဢ္မံထီဢ္ဂီၯထီဢ္ အဆဿကတီဿ္၊ ဖဲဖီဂီၯ၊ ဖီဘီလဿခုးတဖဢ္ဖးထီဢ္အ
ဆဿကတီဿ္န႔ဢ္ နီဿ္ဖီဂီၯဘီ ကူးဘုထဲ တဂၯဧိၯလီၯ.

ဘဢ္မုဿ္တနံၯ အ၀ဲဒဲးန႔ဿ္ဖီဂီၯ၊ ဖီဘီတဖဢ္ဒီး က့ၯစိာ္၀ဲ ဒီး က့ၯအိဢ္ဘွံး ၀ဲထဲတဂၯဧိၯဖဲ မုဿ္
ထူဢ္အခါ၊ သ့ဢ္နီဢ္ ထီဢ္ဘဢ္က့ၯ ဖိဢ္သဢ္ခြါဖိလဿ အထံဢ္တ့ဿ္၀ဲ တဘ်ီတဂၯန႔ဢ္လီၯ. တဿ္
နဿမူဘဢ္အီၯ လီၯသယုဿ္လီၯသညိ နးမးအဃိအ၀ဲသ့ဢ္ညါလဿဖိဢ္သဢ္ခြါဖိအံၯကဟဲပဿဿ္
ထီဢ္သတးဒီး က်ဿ္လီၯအမဲာ္ ဒီးဆုးလီၯ အခိဢ္လီၯ. ဖဲအ၀ဲမိာ္ထီဢ္က့ၯအခိဢ္အခါထံဢ္ဘဢ္
၀ဲ ဖိဢ္သဢ္ခြါဖိလဿ အဒိဢ္တဿ္ကဆွဲကဆွီ ဂ့ၯမး တဂၯ ဆဿထဿဢ္လဿအမဲာ္ညါဘူးဘူး နံၯ
ကမွံထီဢ္၀ဲဒီး ဟဲဆ့ဢ္နီၯလဿ အ၀ဲအဃဿၯလီၯ. သံကြဿ္၀ဲ နီဿ္ဖီဂီၯဘီ…
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… နဒိဢ္တဿ္ဃံလၯဘဢ္ယၯဂ့ၯမး လီၯ…. စးထီဢ္လဿ ယဟဲထံဢ္လိာ္နၯတ
ဘ်ီ၀ံၯအလီဿ္ခံယဟဲဟးဆူနအိဢ္ ကိးနံၯဒဲးဃဢ္ဃဢ္လီၯ… ယသးကညီၯဘဢ္နၯမ့ဿ္လဿန
သးဘဢ္ဖွီဢ္အဃိ၊ ယထံဢ္ဘဢ္ နၯဒီး တဿ္မဲာ္ထံမဲာ္နိ ထီဘိန႔ဢ္လီၯ. … သးဆံးတဂ့ၯနီၯ….
ယကမ့ဿ္ပွၯလဿ အကမၯစဿၯနၯ တဂၯလီၯ…႗႗

ႃႃခြါဧဿ… ယထံဢ္နၯလဿညါတဘ်ီ၊ နသံကြဿ္တဿ္လဿယၯသနာ္က့ဒီးတဲဆဿက့ၯနၯတထီဢ္
ဖ်ဲးနီတဘီ ဘဢ္.ယမ့ဿ္ဖိဢ္ဃဲမုဢ္ဖိတဂၯ၊ ဒီးတဿ္ဟီဢ္သါသကုးတဖဢ္ဟဲထီဢ္ခဲအံၯခဲအံၯလဿ
ယသ့ဢ္နီဢ္က့ၯ ယမိဿ္ယပဿ္ အဃိလီၯ…႗႗
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… သးဆံးလဿၯတဂ့ၯ၊ ကိဿ္ဂီၯတဿ္နီတမံၯတဂ့ၯ… ဒ္သိးနကအိဢ္မုာ္အိဢ္ခုဢ္
တစိၯဒဢ္နသး ဒီး ယကမၯစဿၯနၯလီၯ…႗႗
ႃႃခြါဧဿ… ယတထံဢ္တ့ဿ္နၯလဿညါခီ နီတဘ်ီ မးလဲဢ္… နအိဢ္နဲဖဲလဲဢ္.. ဒီးနမံၯဒ္လဲဢ္…႗႗
ႃႃယမံၯမ့ဿ္စီၯဖီဂ့ၯခြါ၊ ယအိဢ္ဒဢ္ဖဲ တယံၯတဘူးဒီးကစဿဿ္အံၯလီၯ.ဒီးနဲတခီ နမံၯဒ္လဲဢ္.႗႗
ႃႃကြဿ္လဿယစိာ္အံၯဘီဢ္… ယအိဢ္ဖ်ဲဢ္အဆဿကတီဿ္ မ့ဿ္၀ဲဖဲ ကူးဘုခါ၊ ဖီဂီၯ၊ ဖီဘီဖးထီဢ္အ
ကတီဿ္သတးဒီး ယမိဿ္ယုဿ္န႔ဿ္ယမံၯလဿ ႃႃနီဿ္ဖီဂီၯဘီ႗႗ န႔ဢ္လီၯ. ခြါဧဿ… နဒိဢ္တဿ္ဖိဂ့ၯ၊ န
နဿမူဒီဂၯညါ၊ တခ်ဳးနဟဲဖ်ါထီဢ္ဒံး ဘဢ္၊ ဟဲဆိနတဿ္နဿမူလဿညါ ဒ္လဲဢ္တဲယၯတဘီမီဢ္.႗႗
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… နမ့ဿ္တီဒီးယၯန႔ဢ္ ယကဟ့ဢ္နၯလဿ တဿ္နဿမူ အဂ့ၯကတဿဿ္လီၯ.က
ယဲဿ္ပွၯအတီအလိၯ လဿ အဟဲႏုာ္ဆူ  တဿ္လီဿ္အံၯန႔ဢ္၊ ကဒိးန႔ဿ္ဘဢ္ တဿ္နဿမူ အဂ့ၯက
တဿဿ္ ကိးဂၯဒဲး န႔ဢ္လီၯ…႗႗
ႃႃခြါဧဿ… တခ်ဳးနလီဢ္ဖ်ါ နသးလဿယၯဘဢ္ဒီး၊ မၯသးဒ္ နပုာ္ဘဢ္ ယမဲာ္လဿတဿ္တမံၯမံၯ
အသိးန႔ဢ္ အခီပညီ ဒ္လဲဢ္……႗႗

ဖီဂ့ၯခြါ ကြဿ္နီဿ္ဖီဂီၯဘီ အမဲာ္ထံထံဆးဆးဒီး နံၯကမွံထီဢ္၀ဲတစဲး ဖိဒီး ဒုးနဲဢ္အီၯလဿ သ့ဢ္
လဢ္၀ါတဒ့ဒီး စံးဆဿ က့ၯ၀ဲ …
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ.. တဿ္အ၀ဲအံၯ မ့ဿ္တဿ္တီတဿ္လိၯ အသ့ဢ္လဢ္ ၀ါတဒ့လီၯ…. နအိဢ္နဲလဿ
ပွၯတတီတလိၯ ဘဢ္ အက်ါအဃိ၊ တဿ္ဒဲးဘး ကးဘဿနမဲာ္သတးဒီး နထံဢ္ဖ်ိယၯတသ့ဘဢ္
အဃိ၊ ယဘဢ္ပုာ္နမဲာ္လဿ တဿ္တီ တဿ္လိၯအသ့ဢ္လဢ္၀ါ တကလုာ္အံၯမးဒီး နထံဢ္ဖ်ိယၯ
လဿမဲာ္သကိးမဲာ္ သ့၀ဲလီၯ… အိဢ္နဲ တီတီလိၯလိၯ တက့ဿ္…႗႗
ႃႃခြါဧဿ… ယကက်ဲးစဿးတီဒီးနၯ တုၯယဒိးန႔ဿ္ဘဢ္ယဲ တဿ္နဿမူအဂ့ၯကတဿဿ္လဿနအိဢ္တ
စုလီၯ… တဘဢ္သး ပ့ၯနီဢ္ယၯတဂ့ၯနီၯ….႗႗
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… တဘဢ္ကိဿ္တဘဢ္ဂီၯတဿ္နီတမံၯတဂ့ၯ… အိဢ္နဲတီတီလိၯလိၯဂ့ၯဂ့ၯ၀ါ
၀ါ တုၯလဿ ပထံဢ္လိာ္က့ၯ ကဒီး ပသးတစုတက့ဿ္…႗႗

စီၯဖီဂ့ၯခြါ စံးကတိၯတဿ္ ဒ္အံၯ၀ံၯ၊ ထြဲထီဢ္အခီဢ္တခါဘဢ္တခါ ဒီးဃဢ္ဒူခ်ဿကြံာ္အသးဒီးနီဿ္
ဖီဂီၯဘီဒီး ဟါမဿ္ကြံာ္၀ဲလီၯ. နီဿ္ဖီဂီၯဘီတခီအိဢ္တ့ဿ္က့ၯထဲတဂၯဧိၯကြဿ္တဿ္ဆူအံၯဆူဘး
သနာ္က့ တထံဢ္လဿၯ၀ဲ စီၯဖီဂ့ၯ ခြါဘဢ္န႔ဢ္လီၯ.

အခါဖဲပွၯယီဿ္ဘု၀ံၯ ၀ံထီဢ္ဘုလဿတလီပူၯဆူဘုဖီပူၯ၀ံၯလံအခါ ဘဢ္မုဿ္တနၯ လါကပီၯ
လီၯ ဂ့ၯမးလီၯ. နီဿ္ဖီဂီၯဘီ မံတန့ဿ္နီတရ့ဘဢ္. အဂ့ဿ္ဒ္အံၯတဿ္နဿမူဘဢ္အီၯလီၯသယုဿ္
လီၯသညိ နးမးဒီး အ၀ဲသ့ဢ္နီဢ္ ဘဢ္က့ၯအခြါဃံလၯတုၯဒဢ္လဲာ္ ဘဢ္ဟးထီဢ္လဿဒဿးပူၯ
ဒီး လဲၯဟးဆူ ပ်ီပူၯန႔ဢ္လီၯ.

နီဿ္ဖီဂီၯဘီ အိဢ္ဒီး အတနဿ္ဖိတခါလဿအဒ့ညီႏုဿ္၀ဲ လီၯ. လါကပီၯလီၯဂ့ၯမး ဒီး၊ အ၀ဲဆ့ဢ္
နီၯထဲတဂၯဧိၯဒီး အံဢ္အုထီဢ္အတဿ္ သံက်ံလဿအဒ့ညီႏုဿ္တ့ဿ္၀ဲဒီး ဒ့ဃုာ္၀ဲတခီတခီဒ္အံၯ
လီၯ.
ၾကဳဿ္နဿ္၊ ၾကဳဿ္နဿ္၊ တခြါဧဿ၊ တခြါဧဿ၊ အိ…. တခြါဧဿ၊ ထိဢ္လြံဿ္ပွ႔ၯလဿကစဿဿ္ခ်ဿ၊ သးမ့ဿ္
အိဢ္ပွ႔ၯ သဂဿဿ္ဆဿ၊ သးမ့ဿ္အိဢ္ ပွ႔ၯသဂဿဿ္ဆဿ.
ၾကဳဿ္နဿ္၊ ၾကဳဿ္နဿ္၊ တူၯလ့လ့ဧီဿ္၊ တူၯလ့လ့ ၊ တူၯလ့လ့ဧီဿ္တူၯလ့လ့ယဖီအံၯ၊ယဖီအံၯအ
မဲာ္ဆွးသ့၊ ယဖီအံၯ ယဖီအံၯ အမဲာ္ဆွးသ့….

ဒ့တနဿ္တခ်ဳးကတဿဿ္ မၯအသးဒ္ တဿ္ပုာ္အမဲာ္လဿသ့ဢ္လဿအသိး၊ တဘ်ီဃီ ခြါဃံလၯ
အိဢ္ဖ်ါထီဢ္လဿ အမဲာ္ညါ ကြဿ္၀ဲနီဿ္ဖီဂီၯဘီအမဲာ္ဃံလၯဖိဒီး နံၯကမွံထီဢ္၀ဲ၀ံၯ၊ ဟဲဆ့ဢ္နီၯ
ကဒီးဖဲ အ၀ဲကပၯန႔ဢ္လီၯ. စီၯဖီဂ့ၯ၀ါ တဲဘဢ္နီဿ္ဖီဂီၯဘီလဿ တဿ္ကတိၯကဖီလီ…
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… ယတဲယမိဿ္ယပဿ္လဿယတဿ္အဲဢ္ဘဢ္နၯအဂ့ဿ္… ဒီးနတဿ္တီတဿ္လိၯ
အဂ့ဿ္ဒီး အ၀ဲသ့ဢ္ ဘဢ္အသးဒီး တူဿ္လိာ္၀ဲကစီဒီလီၯ. နဆိကမိဢ္နဲဒ္လဲဢ္… ယနာ္သပွဿ္
တဿဿ္လဿ၊ ဖဲယအိဢ္အလီဿ္န႔ဢ္ နကအိဢ္ ဘဢ္နဲဒီး တလီၯဖးဒီးယၯ နီတစုလဿၯဘဢ္ န႔ဢ္
လီၯ… နဘဢ္တဲစ့ဿ္ကီး နမုဿ္ဂဿ္ဖါတံဿ္လဿတဂ့ဿ္အံၯဒီး တဿ္တ့တဿ္ဖ်ီတခီယကဘဢ္သုး
က်ဲၯလဿ ယအိဢ္တခီလီၯ.. မုဢ္ဃံလၯဧဿ၊ နဲတခီ နအဿဢ္လီၯ စ့ဿ္ကီးဧါ..႗႗
ႃႃခြါဧဿ… ယကမၯလဿပွဲၯနတဿ္အဲဢ္ဒိး၊ ဒီးယကမၯမုာ္နၯထီဘိ၊ တစိၯယသးလီၯ… ယက
တဲယမုဿ္ဂဿ္ ဖါတံဿ္ လဿ တဿ္ဂ့ဿ္အံၯ ခဲလဿာ္လီၯ…႗႗

စီၯဖီဂ့ၯခြါ ဒီးနီဿ္ဖီဂီၯဘီခံဂၯ ဖးနံၯဖးသီ၊ တဿ္ဆဿကတီဿ္လဿတဿ္ကဟဲဟံးန႔ဿ္အီၯ၀ံၯ စီၯ
ဖီဂ့ၯခြါ မၯလိာ္ထြဲ က့ၯအတဿ္အဲဢ္ဃံလၯဖိ ဒ္အံၯလီၯ.
ႃႃမုဢ္ဃံလၯဧဿ… အိဢ္နဲတီတီလိၯလိၯတက့ဿ္…. ယကက့ၯလီၯ…႗႗
လဿတဆဿလီၯဖးဘဢ္အပူၯယုာ္အသးဃဿဃဿ၊ စီၯဖီဂ့ၯခြါ ခါထီဢ္ အခီဢ္တခါဘဢ္တခါ
လဿတဿ္ကြဿ္ကဒါက့ၯ အမုဢ္ဃံလၯယံၯထီဢ္ တစဲးဘဢ္တစဲးဒီး ဟါမဿ္ကြံာ္သတူဿ္ကလာ္
လီၯ.

နီဿ္ဖီဂီၯဘီ အိဢ္တ့ဿ္လဿတဿ္သယုဿ္သညိအပူၯလံ၊ မုဿ္ဆ့ဢ္ထီဢ္အ၀ဲတဲဘဢ္အဖါတံဿ္တဿ္
ဂ့ဿ္တဿ္က်ိၯ တဖဢ္လဿ စီၯဖီဂ့ၯခြါတဂၯ အတဿ္ဟဲအခီဢ္ထံးတဘ်ီ ဒီး တုၯလဿအကတဿဿ္
န႔ဢ္လီၯ. နီဿ္ဖီဂီၯဘီအဖါတံဿ္ သ့ဢ္ညါ ၀ဲစ့ဿ္ကီးတဿ္မၯတ့ဿ္လံအသး ဒ္အံၯတဖဢ္ အိဢ္၀ဲအ
ဃိ၊ အ၀ဲတတဲအါတဿ္ နီတမံၯဘဢ္. အဿဢ္လီၯ ၀ဲလဿတဿ္သူဢ္မံသးမံအပူၯလီၯ. တဿ္သ့ဢ္
နံၯဖးသီ ဘဢ္ဃး တဿ္တ့တဿ္ဖ်ီစ့ဿ္ကီး ပာ္ဂဿဿ္ပာ္က်ဿၯ၀ဲ န႔ဢ္လီၯ.

ဒ္တဿ္သ့ဢ္ဆဿဖးကတီဿ္အမုဿ္နံၯဟဲ၀ဲအသိး၊ မုဿ္အိဢ္၀ဲတနံၯ၊ လဿနီဿ္ဖီဂီၯဘီအဖါတံဿ္အ
ဟံဢ္ပူၯ၊ တဿ္နဿမူ နဿဆွီဒီဟံဢ္ညါ ဒီး တၯသြီဢ္တဖဢ္ ဟဲစံဢ္အါအါဂီဿ္ဂီဿ္ လဿသ့ဢ္ခံလီၯ.
ပွၯထံဢ္ဒဢ္ထဲ အမ့ဿ္တၯသြီဢ္ လီၯ.ဘဢ္ဆဢ္နီဿ္ဖီဂီၯဘီအတဿ္ထံဢ္တခီ၊ မ့ဿ္ဒဢ္ပွၯဟဲအီဢ္
မူး တဖဢ္ ဟဲအါအါဂီဿ္ဂီဿ္၊ ဒီး နီဿ္ဖီဂီၯဘီဟါမဿ္လဿ ပွၯကြဿ္ကီတဿ္သ့ဢ္တဖဢ္ အက်ါလီၯ.

နီဿ္ဖီဂီၯဘီ အဖါတံဿ္ဒီး ပွၯသ၀ီဖိခဲလဿာ္ နဿ္ပဿဿ္၀ဲလဿ အ၀ဲလဲၯဖ်ီအသးလံလဿ ပွၯတီပွၯ
လိၯ သ့ဢ္တဖဢ္အိဢ္၀ဲဆိး၀ဲ အလီဿ္န႔ဢ္လီၯ. စီၯဖီဂ့ၯခြါဒီး နီဿ္ဖီဂီၯဘီ ခံဂၯအံၯ ကအိဢ္၀ဲဒီး
တဿ္နံၯကမွံ၊ ဒီးတဿ္သူဢ္ဖွံသးညီ ဖဲတဿ္တ့တဿ္ဖ်ီ အမူးန႔ဢ္စ့ဿ္ကီးလီၯ.သးစဿ္ဖိခံဂၯအတဿ္
အဲဢ္တဿ္ကြံဒီး အတဿ္ဆဿမုဿ္လဿ္ တဖဢ္ လဿပွဲၯ၀ဲလံ လီၯစိၯန႔ဢ္လီၯ.

(ဟံးန႔ဿ္အီၯလဿ ႃပွၯကညီအပူတဖဢ္႗ အဘ့ဢ္ (တဿ) အပူၯလဿ ပီဿ္ရီမါမဿလ့မႜးကႜီဢ္ထဿ

ဖွိဢ္ဒီး ကြဲး၀ဲန႔ဢ္လီၯ.)

တမ့ဿ္တဿ္တဲမုာ္နဿ္ဘဢ္ကညီဖိသ့ဢ္ဧဿ...

This film is telling the world longest conflict between Burmese regime's

troop and Karen National Union KNU's army forced at least 446,000

people are estimated to be internally displaced in the rural areas of

eastern Burma. English version film will come soon.

ကညီအတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯဖဲယသ့ဢ္ညါ

သြံဢ္ကညီတဿ္ဂီၯမူ

ဘ်ံးဒ၀ဲဿ္အတဿ္ဃံတဿ္လၯ

သးပ့ၯနီဢ္ကသ့ဒ္လဲဢ္ပယီၯဧဿ...

KRC ဒီး KNUP အတဿ္လီၯဖးအတဿ္ပိာ္ထြဲ

(က) KRC ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿကီဢ္ကးကရဿ (၁၉၅၅)

ကရဿတဖုအံၯပွၯလဿအဒုးအိဢ္ထီဢ္တဿ္မ့ဿ္၀ဲ မူဆိကီဿ္ကစဿ္ဟါထဿဢ္သဢ္မြ႔န့ဢ္လီၯ.
မူဆိအံၯဖဲကီဿ္ခိဢ္စီၯဘးအူကႜံသံ၀ံၯအလီဿ္ခံဘဢ္တဿ္ဃုထဿထီဢ္အီၯဒ္ကီဿ္ခိဢ္တဂၯအ
သိးလီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဖဲတဿ္ဃုထဿထီဢ္အီၯအခါအ၀ဲအိဢ္ဖဲထံထဢ္စြ႔လီၯ.တတုၯဆူကီဿ္သူ
လ့ၯလီဿ္ခဿဢ္သးဒ္ဘဢ္.ဖဲ ၁၉၅၄နံဢ္အလဿာ္န့ဢ္အ၀ဲဟဲတုၯဆူကီဿ္သူလ့ၯလီဿ္ခဿဢ္သး
ဒီးသုးက်ဲၯ၀ဲဒ္သိးလီဿ္ခဿဢ္သးခိဢ္နဿ္တဖဢ္ကဟဲထံဢ္လိာ္သကိးလဿတဿ္တဿဢ္ပီဢ္အဂီဿ္
ဖဲ ၁၉၅၅နံဢ္လါယႏူၯအါရံၯ ၁၅သီအနံၯန့ဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္လီဿ္ခဿဢ္သးတဖဢ္ခိဢ္နဿ္တဖဢ္
ဟဲတုၯ၀ဲတဘ်ီ အ၀ဲစံးကတိၯ၀ဲဘဢ္ဃးကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအက်ဲခံဘိတဘိအဂ့ဿ္ဒီး အ
တဿ္ကဲဘ်ဴးတဖဢ္လဿအလဲၯခီဖ်ိဘဢ္၀ဲတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.ဖဲတဿ္ထံဢ္လိာ္သးတဘ်ီအံၯအ၀ဲ
ပာ္ဖ်ါထီဢ္တဿ္တိာ္ပာ္လဿကဒုးအိဢ္ထီဢ္တဿ္ပဿဿ္ဆဿကီဢ္ကး (KRC)ကရဿတခါန့ဢ္လီၯ.
ဒီးတဿ္ထံဢ္လိာ္သးတဘ်ီအံၯ တဿဢ္ပီဢ္ဘဢ္ဃးတဿ္ ကကိးခီကရဲးအဂ့ဿ္ဒီးအဿဢ္လီၯသ
ကိး၀ဲတဿ္ကကိးခီကရဲးဖဲ ၁၉၅၅နံဢ္ လါယူၯ (၁၀)သီ အနံၯန့ဢ္လီၯ.

ခီကရဲးတဘ်ီအံၯဘဢ္တဿ္မၯအီၯဖဲ မီကိဿ္သ၀ီန့ဢ္လီၯ. ခီကရဲးတဘ်ီအံၯဒုးအိဢ္ထီဢ္ KRC
ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿကီဢ္ကးကရဿန့ဢ္လီၯ. (KRC) ကရဿခိဢ္နဿ္လဿအဘဢ္တဿ္ဃုထဿထီဢ္
အဆိကတဿဿ္တဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ…

၁. မူဆိကီဿ္ကစဿ္ = ပွၯပဿၯလီဿ္ဆ့ဢ္နီၯ၊ ကီဿ္ခိဢ္ဒီးထံဂုၯကီဿ္ဂၯ၀ဲၯက်ိၯခိဢ္

၂. မါဘးဇဢ္ = ပွၯပဿၯလီဿ္ဆ့ဢ္နီၯခဿဢ္စး၊ ထံရူဿ္ကီဿ္သဲး

၃. သုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့မီဢ္ = ပွၯပဿၯလီဿ္ဆ့ဢ္နီၯခဿဢ္စး၊ သုးဒီးတဿ္ဒီသဒဿ

၄. စကီၯလဿဿ္တီ = နဲဢ္ရြဲဿ္ခိဢ္က်ဿဿ္၊ တဿ္ျပဿတဿ္ျပး

၅. ပဒိဢ္မါသ့မီဢ္ = နဲဢ္ရြဲဿ္ခိဢ္က်ဿဿ္သဃဲၯ၊ ရူတဿ္ဖံးတဿ္မၯ

၆. ပဒိဢ္၀့ရကႜီဢ္ = ထံလီဿ္ကီဿ္ပူၯ၀ဲၯက်ိၯ

၇. မဿၯစဲခ့ဢ္ = တဿ္ဒုးသ့ဢ္ညါ၀ဲၯက်ိၯ

၈. ပဒိဢ္စူၯမီဢ္လံြဿ္ = သ့ဢ္ပွဿ္၊ စံာ္ပွဲၯဒီးမုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္၀ဲၯက်ိၯ

၉. ပဒိဢ္ဘးထူ = ကလုာ္ဂ့ဿ္၀ီ၀ဲၯက်ိၯ

၁၀. ပဒိဢ္ဖိညီ = စံဢ္ညီဢ္ပီတ့၀ဲၯက်ိၯ

၁၁. ပဒိဢ္ထီရ့ဢ္ = က်ိဢ္စ့၀ဲၯက်ိၯ

၁၂. စကီၯ၀ါခိဢ္ = သဲစးတဿ္ဘ်ဿပွၯနဲဢ္တဿ္တဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

ခီကရဲးတဘ်ီအံၯလဿတဿ္ဖံးတဿ္မၯဆူညါအဂီဿ္ဃုထဿထီဢ္ကမံးတံာ္ဖိ (၄)ဖု လဿအက
ကြဲးထုးထီဢ္တဿ္မၯအက်ဲအကပူၯတဖဢ္န့ဢ္လီၯ. ကမံးတံာ္ (၄) ဖုအမံၯမ့ဿ္၀ဲ -

၁. ထံရူဿ္ကီဿ္သဲးတဿ္မၯကမံးတံာ္ဖိလဿဘဢ္တဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲအီၯလဿစကီၯလဿဿ္တီ.

၂. သုးတဿ္မၯကမံးတံာ္ဖိလဿဘဢ္တဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲအီၯလဿသုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့မီဢ္.

၃. မုဿ္က်ိၯ၀ဲၯကြာ္ကမံးတံာ္ဖိလဿဘဢ္တဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲအီၯလဿမူဆိကီဿ္ကစဿ္.

၄. ပွၯဂ့ဿ္၀ီတဿ္မၯကမံးတံာ္ဖိလဿဘဢ္တဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲအီၯလဿပဒိဢ္ဘးထူတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

KRC ကရဿအံၯဖဲမူဆိက့ၯလီၯမၯသကိးတဿ္ဒီးဒုဢ္ဒါဖဲ ၁၉၆၄နံဢ္ န့ဢ္လီၯမဿ္ကြံာ္၀ဲလဿ
ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအတဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯအပူၯလီၯ.

(ခ) KNUP ကညီဒီကလုာ္စဿဖွိဢ္ကရဿပဢ္တံဢ္

 KNUP ကရဿအံၯအခီဢ္ထံးကတဿဿ္ဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္အီၯဖဲ ၁၉၄၅နံဢ္ ႃႃဂယဲးကႜီဢ္႗႗

(ဂရက္ေက်ာ္) သ၀ီအတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္န့ဢ္လီၯ. တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဘ်ီအံၯဃုထဿထီဢ္ပဢ္တံဢ္

လီဿ္ခဿဢ္သးကမံးတံာ္ဒ္ အဖီလာ္အသိးလီၯ.

၁. မါဘးဇဢ္ - ကရဿခိဢ္

၂. မါရွဢ္ဖလ့း - နဲဢ္ရြဲဢ္

၃. မူဆိကီဿ္ကစဿ္ - PB

၄. စီၯမီဢ္တိ - PB

၅. သုးခိဢ္က်ဿဿ္ကီဿ္ထူ - PB

၆. မါသ့စ့ဢ္

၇. မါစ့ဢ္ဟဢ္

၈. သုးခိဢ္ကႜီဢ္စ့ဢ္

၉. သရဢ္ဖ်ါစ့

၁၀. ပဒိဢ္၀့ဿ္သီ

၁၁. မါကီဿ္စ့

၁၂. စီၯမႜိသြ႔တဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

 ပဢ္တံဢ္လီဿ္ခဿဢ္သးကမံးတံာ္တဖဢ္အံၯ မ့ဿ္ပွၯလဿအအါလဿထံထဢ္စြ႔တခီန့ဢ္လီၯ.

ဘဢ္ဆဢ္မီကိဿ္ခီရဲး (၁၉၅၆) နံဢ္ ၀ံၯန့ဢ္ဘဢ္တဿ္ဃုထဿအီၯတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ..

၁. သုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့မီဢ္

၂. စကီၯလဿဿ္တီ

၃. သုးခိဢ္အိဖ့ဢ္တဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

မ့မ့ဿ္ပဢ္တံဢ္ခီကရဲးအခီဢ္ထံးကတဿဿ္တဘ်ီန့ဢ္ဘဢ္တဿ္မၯအီၯဖဲ ၁၉၅၉နံဢ္ လါဖ့ၯျဘူၯ

အါရံၯ အပူၯဖဲ ႃႃပိၯထဢ္႗႗ သ၀ီန့ဢ္လီၯ.

ပဢ္တံဢ္အံၯဃုထဿထီဢ္ခိဢ္နဿ္၂၅ဂၯ ဖဲ၁၉၅၉နံဢ္ခီကရဲးန့ဢ္လီၯ. စးထီဢ္ဖဲန့ဢ္ KRC ဒီး 

KNUP ခိဢ္နဿ္တဖဢ္ထံဢ္လိာ္ဆိကမိဢ္လိာ္သး လဿအတဘဢ္တဖဢ္ဒီး အတလီၯပလိာ္

တဖဢ္ယံာ္ထီဢ္ အါထီဢ္၀ဲန့ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၆၃ နံဢ္ ကဆီ၀ါ ခီကရဲးတဘ်ီ KRC တီဢ္ထီဢ္

က်ဲလဿတဿ္ပဿဿ္ဆဿကဘဢ္လူၯထြဲအဂၯတဘိအဃိ KRC ဒီး KNUPလီၯဖး၀ဲဖဲန့ဢ္လီၯ.

KNUP အံၯဒုးအိဢ္ထီဢ္ကလုာ္ဒူဢ္ဒီး တီၯပတီဿ္ကရဿစိတဖဢ္လဿကဒုးသကိးဒုဢ္ဒါအဂီဿ္

န့ဢ္လီၯ. ဖဲ ၁၉၆၆နံဢ္ န့ဢ္ပဢ္တံဢ္လီဿ္ခဿဢ္သး ဒိး န့ဿ္ဘဢ္လံာ္တဿ္ကလုဿ္လဿသုးခိဢ္

က်ဿဿ္ဘိဢ္မႜးအအိဢ္ လဿပဢ္တံဢ္ကဘဢ္ဟးထီဢ္လဿမုဿ္ထီဢ္ကီဿ္ခီဒီး ကခီဆူရိမးဒီးထံ

ထဢ္စြ႔အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္ဖဲ ၁၉၇၄ နံဢ္န့ဢ္ KNU ခိဢ္နဿ္ တဖဢ္ ထံဢ္လိာ္အသးဒီး 

KNUP ခိဢ္နဿ္တဖဢ္ဖဲစီၯထဢ္န့ဢ္လီၯ.

ဒုဢ္ဒါထီဢ္ဒုးထံထဢ္စြ႔စးထီဢ္လဿ ၁၉၆၈နံဢ္ ဆူဢ္ဆူဢ္ကလဲာ္ဒီး ဆူပကိရိမးကီဿ္ခီတခီစး

ထီဢ္ဒုး၀ဲဖဲ ၁၉၇၀နံဢ္ န့ဢ္လီၯ. KNUP ဘဢ္ကြဿ္ဆဿဢ္မဲာ္ ဒီး တဿ္ကီတဿ္ခဲ အကလုာ္က

လုာ္အဃိ ဖဲ ၁၉၇၅နံဢ္ လါအ့ျဖ့ဢ္အပူၯ KNUP ကရဿခိဢ္ သုးခိဢ္က်ဿဿ္ မႜးမီဢ္ဒီးသိဢ္ဒူခဲ

လဿာ္ (၃၀၀)ဃဢ္ဃဢ္ခီဃီၯဆူမုဿ္ထီဢ္န့ဢ္လီၯ. KNUP အံၯဘဢ္တဿ္ဆိကတီဿ္ကြံာ္အီၯ

ဖဲ ၁၉၇၅နံဢ္ လါအီကထိဘဿဢ္အပူၯန့ဢ္လီၯ.

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿႃႃတဿ္မၯလိက့ၯကညီကလုာ္အဂ့ဿ္႗႗လဿခြံတီၯလံာ္တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯတဿ္

သိဢ္လိလံာ္မိဿ္ပွဿ္အပူၯလီၯ.

တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္

(က) ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္

ဖဲတဿ္ဂုၯက့ၯအ့စ့ဢ္အလီဿ္ခံကီဿ္သူလ့ၯ၀့ဿ္ခိဢ္လီဿ္ခဿဢ္သးန့ဢ္ဘဢ္တဿ္သုးအီၯဆူတီအူန့ဢ္လီၯ. 
ဖဲ ၁၉၄၉ နံဢ္လါယူၯ ၁၄သီန့ဢ္တဿ္ကိးကီဿ္သူလ့ၯတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖဲတီအူလဿတဿ္ကဒုးအိဢ္ထီဢ္
ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.

တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္အဂ့ဿ္မိဿ္ပွဿ္မ့ဿ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္ဒီးတဿ္ဃုထဿထီဢ္ကိတိာ္တဖဢ္စ့ဿ္

ကီးဘဢ္တဿ္ဃုထဿအီၯန့ဢ္လီၯ. အခီဢ္ထံးတဿ္ဃုထဿကိးထီဢ္ပွၯ (၁၂)ဂၯ အမံၯ၀ံၯဒီးလဿပွၯ
(၁၂)ဂၯအံၯအက်ါတဿ္ဖီဢ္တဿ္ဖးလဿကိတိာ္(၈)ဂၯအဂီဿ္ဒီးပွၯန့ဿ္တဿ္ဖးအါကတဿဿ္မ့ဿ္အူလး
ဖ့ဢ္လဿဒူသထူဢ္တခီဘဢ္ဆဢ္တုၯတဿ္က်ဲၯလီၯကိတိာ္အလီဿ္န့ဢ္စီၯဘးအူကႜံ ဒ္အမ့ဿ္ KNU က
ရဿ, ကရဿခိဢ္အသိး တဿ္ဟ့ဢ္အီၯလဿကိတိာ္ခိဢ္က်ဿဿ္အလီဿ္န့ဢ္လီၯ.

ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္လဿအဘဢ္တဿ္ဃုထဿအီၯတဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ…

(၁) ကိတိာ္ခိဢ္က်ဿဿ္                    စီၯဘးအူကႜံ                      (လခသ)

(၂) ထံဂုၯကီဿ္ဂၯကိတိာ္               အူလးဖ့ဢ္                         (ဒူသထူဢ္)

(၃) ထံလီဿ္ကီဿ္ပူၯကိတိာ္              စီၯဖိမီဢ္                          (ညီဢ္လ့ပ့ဢ္)

(၄) တဿ္ဒီသဒဿကိတိာ္                 ကီဿ္ကစဿ္ရြ႔ဢ္လ့                 (တီအူ)

(၅) က်ိဢ္စ့၀ဲၯက်ိၯကိတိာ္              ကီဿ္ကစဿ္တူရဢ္အူ              (တီအူ)

(၆) သ့ဢ္ပွဿ္ဒီးစံာ္ပွဲၯကိတိာ္             စီၯစ့ဢ္တ့ဢ္                       (တီအူ)

(၇) တဿ္ကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ကိတိာ္       ပဒိဢ္ဘးထူ                       (တီအူ)

(၈) တဿ္လဲၯတဿ္က့ၯဒီး၀ံစိာ္တီဆွဿကိတိာ္  စီၯကႜီနစဿဢ္တဿဿ္မ့ဢ္    (တီအူ)

တိဿ္နီဢ္ - လဿခံတစဲးကီဿ္ကစဿ္ရြ႔ဢ္လ့ဖီဢ္ထီဢ္က့ၯတီအူသုးက့ခိဢ္ဒီး သုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့မီဢ္ဖီဢ္ထီဢ္

က့ၯတဿ္ဒီသဒဿ၀ဲၯက်ိၯတဿ္မၯန့ဢ္လီၯ.မုဿ္ဆ့ဢ္ထီဢ္တနံၯထံဂုၯကီဿ္ဂၯတဿ္ရၯလီၯတဿ္ကလုဿ္လဿ
ကလံၯက်ါသန့ BBC ကီဿ္အ့ဒယဢ္  (All India Radio) ကီဿ္ပဢ္ကံးစတဢ္ (Pakistan) အီစျထ့လ
ယဢ္ (Australia) တဖဢ္ပာ္ဖ်ါထီဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္တဿ္ျပဿတဿ္ျပးဒီးထံဂုၯကီဿ္ဂၯ
အတဿ္ပရဿပစဿဿ္တဖဢ္လဿကီဿ္တဘ်ဴး ဘ့ဢ္ပာ္ဖ်ါထီဢ္စ့ဿ္ကီးတဿ္ဂ့ဿ္အံၯန့ဢ္လီၯ. 

ဖဲ ၁၉၅၁နံဢ္ KGB အတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္န့ဢ္အဿဢ္လီၯစံဢ္ညီဢ္၀ဲလဿလါယူၯ ၁၄သီ မုဿ္တနံၯလဿတဿ္ဒုး
အိဢ္ထီဢ္ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္န့ဢ္တဿ္ကပာ္ကဲအီၯ ဒ္ကီဿ္သူလ့ၯမုဿ္နံၯန့ဢ္လီၯ.  မုဿ္ဆ့ဢ္ထီဢ္တနံၯတဿ္
ဘိးဘဢ္ပာ္ဖ်ါ၀ဲဒဢ္လဿကီဿ္သူလ့ၯအသုးဖိသံဢ္ဖိပွၯစိာ္စုက၀ဲၯတဖဢ္ခဲလဿာ္တဿ္ဒုးကဲထီဢ္အီၯလဿ 

ကီဿ္သူလ့ၯသုးမုဿ္ဒိဢ္ (KAF) Kaw thoo lei Armed Force  သုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့ဿ္၀ဲ မ့မီဢ္

General Min Maung) န့ဢ္လီၯ.

ဖဲတဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ KNDO အခါတဿ္နီၯလီၯသုးဟီဢ္က၀ီၯ( Zone ) တဖဢ္ကမ့ဿ္က့ၯသုးက့တခါ

ဘဢ္တခါဒီးမုဿ္ထီဢ္တခီသုးက့အိဢ္၀ဲ ကရ့ဢ္နံဢ္သုးက့၊ ခ်ဿဢ္လံြဿ္ထူဢ္သုးက့၊ တီအူသုးက့၊ ဒူသ
ထူဢ္သုးက့၊  ဒီးမီဢ္လမႜဲဢ္သုးက့တဖဢ္န့ဢ္လီၯ. မ့မ့ဿ္ထံထဢ္စြ႔တခီတဿ္ဟ့ဢ္အခြဲးလီၯဆီ

လဿကကြဿ္ပဿလီၯအသးဒဢ္၀ဲ လဿကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္ အတဿ္ျပဿတဿ္ျပးအဖီလာ္န့ဢ္လီၯ.

(ခ) ကီဿ္သူလ့ၯတဿ္ပဿ

ကီဿ္သူလ့ၯပဒိဢ္လဿအဘဢ္တဿ္ဃုထဿထီဢ္အီၯဖဲ ၁၉၄၉နံဢ္ လါယူၯ ၁၄ သီန့ဢ္မဘဢ္တဿ္ထဲ

(၃) လါဧိၯဒီးဖဲ ၁၉၄၉နံဢ္ လါစဲးပထ့ဘဿဢ္(၂၀)သီ န့ဢ္တဿ္မၯအီၯဒ္တဿ္ဒုးအိဢ္

ထီဢ္ကီဿ္သူလ့ၯသုးတဿ္ပဿကိး၀ဲလဿ (CAS)  (K) ဒ္ (CAS) (B) ဖဲအဲကလံးဟဲႏုာ္ဒီးဒုးန့ဿ္သီ

က့ၯကီဿ္ပယီၯအခါန့ဢ္လီၯ. တဿ္ဂ့ဿ္တဿ္က်ိၯလဿတဿ္ဟ့ဢ္ထီဢ္တခီ မ့ဿ္တဿ္ပဿဿ္ဆဿတဿ္ဒုးဆဿ

ကတီဿ္ပတဿ္ဒုးတနဿၯ တဿ္ဒံးဘဢ္ဒီး ပပာ္လီၯ တဿ္ျပဿတဿ္ျပးဒ္ထံကီဿ္ဂဿဿ္က်ဿၯအသိးတသ့

ဘဢ္အဃိ, ပဘဢ္ဟ့ဢ္ တဿ္စိတဿ္ကမီၯ လဿသုးဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးတဿ္ပဿလဿကဟ့ဢ္ပွၯတဿ္မၯ

နဿၯခ့်ခ့်န့ဢ္လီၯ.

 

တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးတဿ္ပဿအတဿ္ပိာ္ထြဲ

တုၯမ့ဿ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးတဿ္ပဿတဿ္ျပး၀ံၯတဿ္ထုးထီဢ္တဿ္ကလုဿ္(Standing Order) လဿဖဲ
တဿ္ပဿဿ္ဆဿတဿ္ဒုး အဆဿကတီဿ္တဿ္တဘဢ္ဒုး အိဢ္ထီဢ္တဿ္ကရဿကရိနီတမံၯဘဢ္န့ဢ္လီၯ. 

လဿတဿ္ကလုဿ္အံၯအဃိကညီဒီကလုာ္ညါန့ဢ္တဿ္ကရဿကရိတအိဢ္လဿၯဒီးတဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲတ
အိဢ္လဿၯဘဢ္န့ဢ္လီၯ.

သုးတဿ္ျပဿတဿ္ျပးလဿအဘဢ္တဿ္ပာ္လီၯအံၯန့ဢ္ဟံးန့ဿ္လဿအဲကလံးအတဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးတဿ္

ပဿဖဲအဟဲက့ၯႏုာ္လီၯသီကီဿ္ပယီၯ ဖဲအဒုးဟးထီဢ္ယပဢ္အခါန့ဢ္လီၯ. တဿ္အံၯတဘဢ္လိာ္ဖိးဒ့
လိာ္သးဒီး ကညီတဖဢ္အတဿ္ဒုးထီဒါပွၯပယီၯဖိလဿအမ့ဿ္ပွၯထံလီဿ္ကီဿ္ပူၯဖိသကိးသကိး

ဘဢ္ဒီး တမ့ဿ္တဿ္ဘဢ္ဘ်ီးဘဢ္ဒါဒီးတဿ္အိဢ္သးတဖဢ္ဘဢ္န့ဢ္လီၯ.

တဿ္စိကမီၯအိဢ္လဿသုးသံဢ္အစုပူၯထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္တန့ဿ္ဘဢ္တဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္နီတမံၯဒီးတဿ္အံၯ

ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးမီၯစိရိၯ၊သုးစီၯပၯသႏူသုးခိဢ္သုးနဿ္အါဂၯဒ္အန့ဿ္စိန့ဿ္ကမီၯလဿအကစဿ္ဒဢ္၀ဲအ
ဘ်ဴးအဂီဿ္မၯကီမၯခဲကမ်ဿဿ္ထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.သုးတဿ္ပဿခဲလဿာ္အဖီခိဢ္အိဢ္ဒီး သုးခိဢ္
က်ဿဿ္ဒီးကီဿ္ခိဢ္သနာ္က့ပွၯဖီဢ္ပ်ံၯဒီးသုးက်ဲၯတဿ္ဟ့ဢ္တဿ္ကလုဿ္လဿတဿ္ဒုးတဿ္ယၯဒီးတဿ္ျပဿ
တဿ္ျပးခဲလဿာ္မ့ဿ္သုးရြဲဢ္ (Military Secretary)  လဿဖဲန့ဢ္အခါမ့ဿ္သုးခိဢ္စီလိဢ္န့ဢ္လီၯ.

လဿတဿ္ဂ့ဿ္အဖီခိဢ္တဿ္ကလုဿ္ကပုာ္အဃိတဿ္တလဲၯထီဢ္လဲၯထီတဿ္ဂုၯက့ၯအခံသုးခိဢ္သုးခိဢ္

သုးနဿ္လဿအဒိဢ္စိတဖဢ္ကြဿ္ဒဢ္အကစဿ္အဘ်ဴး တနီၯတကနဢ္တဿ္ဒုးတဿ္ယၯကဲာ္ဆိးဘဢ္. ပွၯ
ပဿတဿ္ျပးတဿ္ခိဢ္နဿ္တဖဢ္စ့ဿ္ကီး ကြဿ္အဘ်ဴးတနီၯထံဢ္ဆံးသုးလဿတဿ္ဖီခိဢ္ တဖဢ္တနီၯ၊ တနီၯပ်ံၯဘဢ္သုးတနီၯတဿ္ဒ္အံၯသိးတဖဢ္အဃိတုၯမ့ဿ္ဒုဢ္ဒါထီဢ္ဒုးကဒါက့ၯတဿ္လီဿ္တဿ္က်ဲတ
ဖဢ္ဒီးမၯန့ဿ္က့ၯ၀ဲညီကဒဢ္န့ဢ္လီၯ.သုးခိဢ္သုးနဿ္မ့ဿ္ဂ့ၯပွၯမၯတဿ္လဿျပဿျပးတခ ီမ့ဿ္ဂ့ၯအါဂၯဟး
သဒဢ္ကြံာ္တဿ္ပဿဿ္ဆဿကြဿ္ကဒါက့ၯအဘူးအလဲမၯန့ဿ္က့ၯအတဿ္မၯလဿဒုဢ္ဒါအဖီလာ္ဟးသဒဢ္
တဿ္ပဿဿ္ဆဿဒီးတနီၯထီဒါက့ၯတဿ္ပဿဿ္ဆဿဒဢ္လဲာ္န့ဢ္လီၯ.

ဖဲ ၁၉၅၀နံဢ္ လါမးရွး ၁၇ သီန့ဢ္ဒုဢ္ဒါထီဢ္မၯန့ဿ္က့ၯတီအူလဿအမ့ဿ္ကီဿ္သူလ့ၯ၀့ဿ္ခိဢ္ဒီးကညီ

တဖဢ္ဘဢ္ပာ္တ့ဿ္ကရဲလိာ္က်ိမုဿ္ႏုာ္တပၯခဲလဿာ္န့ဢ္လီၯ.ပွၯအဂီၯတဖဢ္စ့ဿ္ကီးဘဢ္ဃ့ဿ္ထီဢ္ကြံာ္
လဿခူလဿ၀့ဿ္လဿလ့ဢ္မ့ဢ္အူက်ဲ တဖဢ္ဒီးဘဢ္ႏုာ္လီၯဆူပွဿ္ပူၯန့ဢ္လီၯ.လဿထံထဢ္စြ႔တကပၯန့ဢ္ 
ဒ္ကီဿ္သူလ့ၯ လီဿ္ခဿဢ္ဟ့ဢ္လီၯအီၯတဿ္အခြဲးလီၯဆီအသိး ဖဲ၁၉၅၀ နံဢ္ လါယႏူၯအါရံၯ ၁၇သီ န့ဢ္ကိးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖဲ ယြဢ္သဢ္ကူ ဒီးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္တဿဢ္ပီဢ္တဿဢ္ပီသကိးတဿ္ဘဢ္ဃးတဿ္ဒုးအိဢ္
ထီဢ္ကဒါက့ၯ KNUကရဿဒီးမါဘးဇဢ္ဘဢ္တဿ္ဃုထဿထီဢ္အီၯဒ္ကရဿခိဢ္အသိးန့ဢ္လီၯ.

KNU ကရဿဘဢ္တဿ္ဒုးကဲထီဢ္အီၯလဿတဿ္ပဿဿ္ဆဿအခီဢ္တဃာ္၊ အပ်ိဿ္ဃ့၊ ကညီကမ်ဿဿ္ထံဖိ

ကီဿ္ဖိတဖဢ္အသးဆူဢ္ထီဢ္က့ၯလဿတဿ္ပဿဿ္ဆဿအပူၯန့ဢ္လီၯ.ဘဢ္ဆဢ္သနာ္က့လဿတဿ္ျပဿ
တဿ္ျပးတခီတဿ္ပာ္ဃာ္ဒ္သုးတဿ္ပဿဒီးတဿ္ဖံးတဿ္မၯတလဲၯအသးဂ့ၯဂ့ၯထဲသိးတဿ္တိာ္ပာ္အိဢ္အ
သိးဘဢ္န့ဢ္လီၯ.

(ဂ) စီၯဘးအူကႜံအတဿ္ဟ့ဢ္လီၯအသးသမူ

ဖဲတဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးတဿ္ျပဿတဿ္ျပးအခါန့ဢ္စီၯဘးအူကႜံမ့ဿ္ကီဿ္ခိဢ္တဂၯသနာ္က့သုးဟံးန့ဿ္တဿ္စိ

တဿ္ကမီၯခဲလဿာ္အဃိအ၀ဲမၯတဿ္တသ့ကဲာ္ဆိးဘဢ္.KNUလီဿ္ခဿဢ္သးခိဢ္နဿ္လဿအမၯသကိးက့ၯ
တဿ္ဒီးအီၯလဿညါတဖဢ္တအိဢ္ဘူးဒီးအီၯလဿတဿ္တဿဢ္ပီဢ္တဿဢ္ပီသကိးအဂီဿ္စ့ဿ္ကီးဘဢ္. 

အဃိဖဲဒုဢ္ဒါမၯန့ဿ္က့ၯကီဿ္သူလ့ၯ၀့ဿ္ခိဢ္တီအူအခါကီဿ္သူလ့ၯဘဢ္ပာ္တ့ဿ္လ့ဢ္မ့ဢ္အူက်ဲဒီး တဿ္လီဿ္
လဿ ပရဲလိာ္က်ိက်ဲ မုဿ္ႏုာ္အခါ အ၀ဲမၯလိာ္သကိးလဿအမၯသကိးတ့ဿ္တဿ္ဒီးအီၯ KNU လ.ခ.သ ခိဢ္နဿ္တဖဢ္ လဿအအိဢ္လဿထံထဢ္စြ႔အက်ါကဟဲက့ၯထီဢ္ဆူမုဿ္ထီဢ္ဒီးမၯသကိးတဿ္ဒီးအီၯတဂၯဂၯ
န့ဢ္လီၯ.

လဿတဿ္အံၯအဂီဿ္ တဿ္ဃုထဿထီဢ္သုးခိဢ္က်ဿဿ္ စဲခ့ဢ္ကဟဲထီဢ္ဆူမုဿ္ထီဢ္လဿတဿ္မၯစဿၯကီဿ္ခိဢ္

စီၯဘးအူကႜံအဂီဿ္ဒီး တဿ္ဃုထဿထီဢ္က့ၯကီဿ္ခိဢ္မါဘးဇဢ္လဿထံထဢ္စြ႔သုးခိဢ္စဲခ့ဢ္အလီဿ္န့ဢ္လီၯ.

တုၯမ့ဿ္သုးခိဢ္က်ဿဿ္စဲခ့ဢ္ဟဲက့ၯထီဢ္ဒီးကိးဃုာ္ဒီးအပွၯမၯသကိးတဿ္သုးခိဢ္ရီလ့ဢ္ (ထံထဢ္စြ႔) သ
ရဢ္တီဢ္ယ့ဢ္၊ စကီၯလဿဿ္တီတဖဢ္လီၯ.ဒ္တဿ္ရဲဢ္တဿ္က်ဲၯအိဢ္၀ဲအသိးကီဿ္ခိဢ္စီၯဘးအူကႜံဒီးသုးခိဢ္
က်ဿဿ္စဲခ့ဢ္ လဲၯလီၯဆူမီဢ္လမႜဲဢ္တကပၯလဿတဿ္ကရဿကရိထီဢ္ KNU အဂီဿ္ဒီးတဿ္ပဿဿ္
ဆဿတဿ္ဖံးတဿ္မၯတဖဢ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ. 

တဿ္စူၯဒိဢ္မးဒီးထံဒိဢ္စ့ဿ္ကီးန့ဢ္လီၯ.အ၀ဲသ့ဢ္လဲၯတုၯဖဲတဿ္ျကဲဿ္သ၀ီဒီးကလဲၯဆူညါန့ဢ္တဿ္စူၯဒီး

ထံဒိဢ္ အဃိခိဢ္နဿ္ဒီး သ၀ီဖိဖဲန့ဢ္ျတီအ၀ဲသ့ဢ္မဿအတဿ္အိဢ္ခိးဒံးသနာ္က့အ၀ဲသ့ဢ္လဲၯ၀ဲန့ဢ္လီၯ. လါအီကူး(၁၂)သီဂီၯခီန့ဢ္ဒုဢ္ဒါခးအ၀ဲသ့ဢ္ဒီးဖဲန့ဢ္အ၀ဲသ့ဢ္အပွၯအိဢ္စွၯဂၯဘဢ္ဆဢ္အ၀ဲသ့ဢ္တ
ဟ့ဢ္ရွူဘဢ ္မ့မ့ဿ္တခီအ၀ဲသ့ဢ္ခီဢ္ဆဿက့ၯဒုဢ္ဒါဒူဒူတုၯအသးသမူဟးထီဢ္ကြံာ္တစုလီၯ. 

စီၯဘးအူကႜံ၊သုးခိဢ္က်ဿ္စဲခ့ဢ္ဒီးအသကိးတဖဢ္သံ၀ဲဒ္ပွၯဒူပွၯဃိၯနီဿ္နီဿ္အသိးအဃိ ဖဲ KGB အ
တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖဲ ၁၉၅၁နံဢ္ လါအ့ျဖ့ဢ္ အပူၯ တဿ္အဿဢ္လီၯစံဢ္ညီဢ္ ၀ဲလဿလါအီကူး ၁၂သီ ကမ့ဿ္ကညီဒီကလုာ္ပွၯဒူပွၯဃိၯအမုဿ္နံၯဒီး တဿ္မၯလၯကပီၯမုဿ္နံၯန့ဢ္ တုၯမုဿ္မဆါတနံၯအံၯ
န့ဢ္လီၯ.

(ဃ) ထံထဢ္စြံဒီးကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿက်ဲခံဘိတဘိ

ဒ္လီဿ္ခဿဢ္သးလဿတီအူဟ့ဢ္ အခြဲးအယာ္လဿ ထံထဢ္စြ႔ ကအိဢ္ဒီးတဿ္သဘ့်လဿကမၯဒဢ္အတဿ္

ဒဢ္၀ဲလဿတဿ္ကရဿကရိထီဢ္သုးဒီးတဿ္အဂၯတဖဢ္တနီၯန့ဢ္လီၯ. ဒ္အန့ဿ္အခြဲအယာ္အသိး ဖဲ 
၁၉၄၉ နံဢ္ လါယူၯအလဿာ္ဃဢ္ဃဢ္န့ဢ္ အိဢ္ဖွိဢ္၀ဲဖဲညီဢ္တူလဿတဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္ထံထဢ္စြ႔သုးခီဒီး တဿ္နီၯဖးလီၯသုးဟီဢ္က၀ီၯဒီး ဃုထဿထီဢ္သုးခိဢ္နဿ္တဖဢ္ဒ္ အဖီလာ္အသိးအံၯန့ဢ္လီၯ.

(၁) ထံထဢ္စြ႔သုးက့ ၁                              သုးက့ခိဢ္ကီဿ္ထူ - ကႜီဢ္မႜးသါ

(၂) ထံထဢ္စြ႔သုးက့ ၂                              သုးခိဢ္စီၯကႜဲး

(၃) ထံထဢ္စြ႔သုးက့ ၃                              သုးက့ခိဢ္စီၯသ့အီဢ္

(၄) ထံထဢ္စြ႔သုးက့ ၄                              သုးက့ခိဢ္စီၯဘးသီဢ္

(၅) ထံထဢ္စြ႔သုးက့ ၅                              သုးက့ခိဢ္စီၯအီဢ္စ့ဢ္ (ထိးမဲပဿ္)

ဖဲ ၁၉၅၀ နံဢ္ လါမးရွးအလဿာ္ဃဢ္ဃဢ္ န့ဢ္ထံထဢ္စြ႔သုးက့ (၆) တဿဿ္ကြဲၯသုးက့၊ တဿ္နဿမူသုး

က့၊ သုးခိဢ္ သုးနဿ္တဖဢ္အိဢ္ဖွိဢ္ရိဖွိဢ္ လဿတဿ္ကပာ္ဖွိဢ္ က့ၯ အသုး က့တက့ဃီဒီး တဿ္မၯဟးဂီၯ
ကြံာ္ တဿဿ္ကြဲၯဒီး တဿ္နဿမူသုးက့ဒ္ သုးက့ (၁) အသိးခဲလဿာ္ဒီး သုးက့ခိဢ္မ့ဿ္ကီဿ္ထူန့ဢ္လီၯ.  
ဖဲ ၁၉၅၁ နံဢ္ စးထီဢ္သီန့ဢ္ တဿ္ဒုးအိဢ္ ထီဢ္သုးက့ (၁) လဿပကိရိမးတဿ္လီဿ္တုၯလဿ (လွုိင္) 
က်ိ ၊ သုးရ့ဢ္တဖဢ္မ့ဿ္၀ဲ သုးရ့ဢ္ (၁၇) လဿသဢ္ယဢ္၀တံဢ္ကလံၯထံး၊ သုးရ့ဢ္ (၂၂) လဿသုးခိဢ္
စံဖလံ အကစဿ္ကရဿကရိဒုးအိဢ္ထီဢ္၀ဲဖဲ ကညီသုးရ့ဢ္ (၂) လီၯမုဿ္ျပံျပါ၀ံၯအလီဿ္ခံန့ဢ္ဒီး သုး
က့ခိဢ္မ့ဿ္ စ့ဖလ့န့ဢ္လီၯ.

ဢ္ံံ့့ူူ့့့ငသျငူ့ငါ့ငက့ဖဲ ၁၉၅၂ နံဢ္ လါမ့ၯထီဢ္သီ တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးက့ (၇) သုးက့ခိဢ္မ့ဿ္သုးခိဢ္မႜိခႜံးန့ဢ္လီၯ.တုၯမ့ဿ္

ကီဿ္သူလ့ၯသုးတဿ္ပဿဘဢ္တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သီဒီးထံထဢ္စြ႔တူဿ္လိာ္မၯကြဿ္၀ဲသနာ္က့လဿတဿ္ကရဿ
ကရိထီဢ္က့ၯ KNU ကရဿအဂီဿ္ မါဘးဇဢ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲ၀ဲ ဒီး ကိးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖဲရြ႔ဢ္သဢ္ကူဘဢ္ဃးကႜီ
ကူကီဿ္ဆဢ္ပသံဢ္ကီဿ္ရ့ဢ္ဖဲ၁၉၅၂နံဢ္လါယႏူၯအါရံၯ(၁၅)သီဒီးခဿဢ္စးလဿကီဿ္ရ့ဢ္ခဲလဿာ္ဟဲထီဢ္
၀ဲဃူဃူဖိးဖိးခဲလဿာ္ (၂၀၀)ဂၯဘ်ဲဢ္န့ဢ္လီၯ. 

တဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ အဿဢ္လီၯလဿ တဿ္ကဒုးအိဢ္ထီဢ္က့ၯ KNU ကရဿဒီး ဖဲန့ဢ္ မါဘးဇဢ္ ဘဢ္တဿ္ဃုထဿ
ထီဢ္အီၯလဿ KNU ကရဿပူၯန့ဢ္လီၯ. ဖဲသုးခိဢ္က်ဿဿ္စဲခ့ဢ္က့ၯထီဢ္ဆူမုဿ္ထီဢ္အခါ မါဘးဇဢ္ဖီဢ္ထီဢ္

က့ၯသုးခိဢ္က်ဿဿ္တဿ္မၯဒီး လဿခံတဿ္ဃုထဿထီဢ္က့ၯပဒိဢ္စ့မိဢ္လဿထံထဢ္စြ႔သုးခိဢ္က်ဿဿ္န့ဢ္လီၯ.  
ဖဲ ၁၉၅၂ နံဢ္ တဿ္ကိဿ္ခါဆဿကတီဿ္ KGB အဿဢ္လီၯစံဢ္ညီဢ္၀ဲလဿမုဿ္ထီဢ္ကီဿ္ခီဒီး ထံထဢ္စြ႔ကီဿ္ခီ ကဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးခီ (၂) ခီစုာ္စုာ္အသိးလဿထံထဢ္စြ႔သုးခီ (၁) ဒီးဖဲန့ဢ္သုးခီခိဢ္မ့ဿ္၀ဲ သုးခိဢ္ကႜီဢ္မႜး
သါ ဒီးသုးက့ (၂) ၊ သုးက့ (၆) ၊ သုးက့ (၅) တဖဢ္ ကဲထီဢ္သုးခီ (၂)  ဒီးဖဲန့ဢ္သုးခိဢ္က်ဿဿ္မ့ဿ္၀ဲ ဘိဢ္ပူးန့ဢ္လီၯ.  သုးခိဢ္သုးနဿ္အါဂၯလဿကလံၯထံးတကပၯ တုၯလဿသုးခီခိဢ္ဒဢ္လဲာ္ မ့ဿ္သုးစီၯ
ပၯဖိတဖဢ္ ဃုအဘ်ဴး၀ာ္ဟုးလာ္ဒီး တဿ္ဒုးသုးဒုးသံဢ္အပူၯ တဿ္မၯသကိးတဿ္ တအိဢ္ဘဢ္ လဿတဿ္
န့ဢ္အဃိသတးဒီး တုၯမ့ဿ္ဒုဢ္ဒါထီဢ္ဒုးတဿ္လီဿ္တဖဢ္ဒီး အ၀ဲသ့ဢ္ဟ့ဢ္လီၯအသးညီကဒဢ္ တနီၯ

ထီဒါက့ၯ ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအဃိတဿ္လီဿ္တဖဢ္အိဢ္လီၯတဲာ္ဒီး သုးဖိသံဢ္ဖိတဖဢ္စွၯ

လီၯစ့ဿ္ကီးန့ဢ္လီၯ.

လဿထံထဢ္စြ႔ တကပၯ တဿ္ဃံးတဿ္ကီဒိဢ္ထီဢ္ ကမ်ဿဿ္တဖဢ္ယုာ္ထီဢ္နီဿ္တယဿ္၀ါခဲလဿာ္ဃဢ္ဃဢ္ တဿ္ပဿဿ္ဆဿခိဢ္နဿ္တဖဢ္ ဘဢ္ဟးအိဢ္ကဆူးကတ့ၯကီကီခဲခဲန့ဢ္လီၯ.

တုမ့ဿ္တဿ္ကြဿ္ထံဆိကမိဢ္တဿ္မၯအသးဒ္အံၯမ့ဿ္လဿမႏုၯအဃိလဲဢ္ဒီး တဿ္ထံဢ္နဿ္အစဿလဿတဿ္

ပဿ္ဆဿဒီ တကတီဿ္၊ တဿ္ပဿဿ္ဆဿအက်ဲကပူၯ တအိဢ္လီၯတံဿ္လီၯဆဲးဒီး ပပာ္လီၯတဿ္ျပဿတဿ္ျပး
တခီမ့ဿ္သုး၊ တဿ္ပဿလဿအတဘဢ္ဖိးဒ့လိာ္အသးဒီး တဿ္ပဿဿ္ဆဿအဃိကညီခိဢ္နဿ္လဿ ထံထဢ္စြ႔
တဖဢ္ လဿအဘဢ္တဿ္တီခိဢ္ရိဢ္မဲအီၯလဿဟဿထဿဢ္ဒီးမါဘးဇဢ္ ကိးတဿ္အိဢ္ဖွိဢ္ဖဲ ၁၉၅၃ နံဢ္လါ
ယူၯ (၉) သီအနံၯဒီး ကတိၯတဿဢ္ပီဢ္သကိး တဿ္ဘ်ဲးဘ်ဲးဘ်ီးဘ်ီး၀ံၯ ပာ္လီၯကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿက်ဲ ခံဘိတဘိန့ဢ္လီၯ. 

တဿ္ပဿဿ္ဆဿအပူၯတဿ္လိဢ္အဒိဢ္ကတဿဿ္မ့ဿ္တဿ္ကသ့ထံဢ္ဒီးနီၯဖးဒုဢ္ဒါဒီး အဂံဿ္အဘါဘဢ္ဘဢ္

တီတီဒုးဒုဢ္ဒါဆူဢ္ဆူဢ္တဲာ္တဲာ္ဒီးကရဿကရိထီဢ္ထံဖိကီဿ္ဖိကမ်ဿဿ္တဖဢ္ဒ္တဿ္ပဿဿ္ဆဿအဂံဿ္အ
ဘါကဆူဢ္ထီဢ္အဂီဿ္န့ဢ္လီၯ.လဿတဿ္သိဢ္တဿ္သီအံၯအဖီခိဢ္တဿ္ပာ္လီၯကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအ
က်ဲအကပူၯတဖဢ္….

၁. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအတဿ္ကြဿ္စိ

၂. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအဒုဢ္အဒါခိဢ္သ့ဢ္

၃. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအတဿ္ဒုးတကြီဿ္

၄. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအဂံဿ္အဘါ

၅. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအ၀ီဿ္ရိခိဢ္သ့ဢ္

၆. ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿအတဿ္ဖံးတဿ္မၯသ့ဢ္တဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

ကညီတဿ္ပဿဿ္ဆဿ အက်ဲခံဘိတဘိအံၯ ခိဢ္နဿ္လဿ အပာ္လီၯ ၀ဲတဖဢ္ နာ္၀ဲသပွဿ္ကတဿဿ္လဿ

ကဒုးလဲၯထီဢ္လဲၯထီက့ၯ တဿ္ပဿဿ္ဆဿတုၯဆူတဿ္မၯနဿၯန့ဢ္လီၯ. ဘဢ္ဆဢ္တဿ္တမၯကြဿ္အီၯ
ဒံးဘဢ္. မ့မ့ဿ္စ့ဿ္ကီး က်ဲအဂ့ၯအဘဢ္၊ အမ့ဿ္အတီ ဒီး တဿ္ကစးထီဢ္

မၯကြဿ္အီၯန့ဢ္လီၯ. 

 

တုၯအဘဢ္တဿ္ပာ္ဖ်ါထီဢ္အီၯဒီး တဿ္မၯကြဿ္အီၯ

၁. ကညီကမ်ဿဿ္တဖဢ္ထံဢ္လဿအကဲဘ်ဴးလဿအဂီဿ္ မၯစဿၯအတဿ္မူတဿ္ဂဲၯဘဢ္လိာ္အသးဒီး 

တဿ္အိဢ္အသး အဃိ ဆီဢ္ထြဲမၯစဿၯအီၯလီၯ.

၂. ထံဖိကီဿ္ဖိကလုာ္ဂၯတဖဢ္စ့ဿ္ကီး ဆီဢ္ထြဲမၯစဿၯအီၯ.

၃.သုးဖိသံဢ္ဖိတဖဢ္စ့ဿ္ကီး ခီဖ်ိသုးတဿ္က်ဲၯအသီအဃိ သးသဟီဢ္ဆူဢ္ထီဢ္၊ ထီဢ္ဒုးဒုဢ္ဒါဒီး မၯ

န့ဿ္က့ၯတဿ္လီဿ္တနီၯ.

၄. တဿ္နဿ္ပဿဿ္အိဢ္ထီဢ္က့ၯလဿသိဢ္မွံၯပွၯပဿဿ္ဆဿတဿ္ကဒဲကဒဲအက်ါ ဒီးတဿ္မၯသသိး ဂ့ၯထီဢ္

ဒီးဂံဿ္ဘါဂ့ၯထီဢ္.

၅. ခိဢ္နဿ္တဖဢ္ႏုာ္လီၯကဒါက့ၯဆူတဿ္လီဿ္လဿအပာ္တ့ဿ္ဖဲတဿ္ဂုၯက့ၯခံအခါတဖဢ္န့ဿ္၀ဲဒီး ဟီဢ္

က၀ီၯတဖဢ္လဲဿ္ထီဢ္.

၆. ကညီကမ်ဿဿ္ဒီးထံဖိကီဿ္ဖိတဖဢ္ အသးဖးထီဢ္ ဆူဢ္ထီဢ္ ဂဲၯထီဢ္နီဿ္နီဿ္လဿထံရူဿ္ကီဿ္သဲးတဿ္

ကရဿကရိ ဒီးတဿ္ပဿဿ္ဆဿတဿ္ဒုးအပူၯဒ္ န့ဢ္အသိးတဖဢ္န့ဢ္လီၯ.

ဖဲ ၁၉၅၃ နံဢ္ သုးက့ (၁) လဿအဂုၯက့ၯအခံဆူ ပကိရိမးတဖဢ္ ဒီး သုးက့(၂) ဒီး (၄)လဿအဂုၯ

က့ၯအခံဆူ ရဿဿ္ခဿဢ္ရိမးတဖဢ္ က့ၯႏုာ္လီၯက့ၯအတဿ္လီဿ္ဒဢ္၀ဲ န့ဿ္ဂ့ၯဂ့ၯခဲ

လဿာ္တဿ္ကရဿကရိ ထီဢ္က့ၯ KNU အဃိန့ဢ္လီၯ.

ဒ္တဿ္ပဿဿ္ဆဿအက်ဲခံဘိတဘိ ပာ္လီၯ၀ဲလဿ တဿ္ပဿဿ္ဆဿအသုးကအိဢ္၀ဲ (၃) ကလုာ္

(၁) သုးမုဿ္ထီဘိ (KPLA)

(၂) သုးမုဿ္တပ်ီၯ (KPGF)

(၃) ဂဿၯသးသုးမုဿ္ (KNDO) အသိးဖဲ ၁၉၅၀ နံဢ္ထီဢ္သီန့ဢ္ တဿ္ဒုးအိဢ္ထီဢ္သုးမုဿ္ထီ

ဘိလဿထံထဢ္စြ႔ ဒ္အဖီလာ္အသိးအံၯန့ဢ္လီၯ.

(၁) ထံထဢ္စြ႔ (KPLA) သုးက့ခိဢ္သုးခိဢ္ဒိဢ္မႜးမီဢ္

(၂) ထံထဢ္စြ႔ (KPLA) သုးရ့ဢ္ (၁) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ဘိဢ္ဟ့ဢ္အူ (လဿခံဘိဢ္ကႜီဢ္ယဲဿ္၊မႜးဟဲး)

(၃) ထံထဢ္စြ႔ (KPLA) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ (၂) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ဘိဢ္ခႜံးတ့ဢ္

(၄) ထံထဢ္စြ႔ (KPLA) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ (၃) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ဘိဢ္အီဢ္ဖ့ဢ္ဇဢ္

(၅) ထံထဢ္စ႔ြ (KPLA) သုးရ့ဢ္ခိ္ (၄) သုးရ့ဢ္ခိဢ္ဘိဢ္စိလ့ (လဿခံဘိဢ္ကႜဢ္ဖ့ဢ္)

ဘဢ္ဃးဒီး (KPGF) သုးရ့ဢ္လဿအဘဢ္တဿ္အိးထီဢ္အီၯလဿညါတဖဢ္ ဒ္အမ့ဿ္ (KPGF) သုးတဖဢ္

မ့မ့ဿ္သုးရ့ဢ္ (၁) လဿသုးခိဢ္ မႜးမီဢ္ဖီဢ္၀ဲန့ဢ္ တဿ္ပာ္အီၯဒ္မိဿ္သုးရ့ဢ္ (မိခင္တပ္ရင္း)ဒီးဘိဢ္စလြဲဢ္ 

ကဲသုးရ့ဢ္ခိဢ္န့ဢ္လီၯ. သုးခိဢ္ဒိဢ္မႜးမီဢ္ဟး၀့ၯ၀ီၯလဿထံထဢ္စြ႔ဒီကမ်ဿဿ္ဒီး မိဿ္သုးရ့ဢ္အံၯ တဿ္က
ရဿကရိထီဢ္ ကမ်ဿဿ္သုး ဒုးစ့ဿ္ကီးဒုဢ္ဒါလဿတဿ္ဒုးဖးဒိဢ္တဖဢ္ မၯနဿၯတဿ္တဘ်ဴးတီၯ၊ တဿ္ပဿဿ္ဆဿတဿ္လီဿ္လဲဿ္ထီဢ္ဒီး တဿ္လဲၯထီဢ္လဲၯထီအိဢ္ထီဢ္၀ဲလဿ ထံထဢ္စ႔ြ တကပၯန့ဢ္လီၯ. ထံထဢ္စ႔ြအိဢ္ဂဿဿ္ထီဢ္က့ၯဒီးဂ့ၯထီဢ္ကဒါက့ၯလဿသုးခိဢ္မႜးမီဢ္ဒီးမိဿ္သုးရ့ဢ္ (၁) (မိခင္တပ္ရင္း) အဃိန့ဢ္လီၯ.

တဿ္ကတိၯအခီပညီအလဿအပွဲၯတဖဢ္

1.Commander in Chief     (C.in.C)        သုးခိဢ္က်ဿဿ္စိ

2.General Officer in Command   (G.O.C)    သုးခိဢ္က်ဿဿ္

3. Military Secretary     (M.S)    သုးနဲဢ္ရြဲဢ္

4. Vice Chief of Staff    (V.C.S)  သုးခိဢ္က်ဿဿ္ဂီဿ္ဂ့ဿ္

5. General branch        (G)        သုးဂ့ဿ္၀ီခိဢ္က်ဿဿ္

6. Admin (Adjutand General) (A)    ၀ဲၯဒဿးခိဢ္က်ဿဿ္

7. Quarter Master   (Q)   ၀ဲၯလီဿ္ခိဢ္က်ဿဿ္

8. Chief Civil Affair Officer   (CCAO)  နဲဢ္ရြဲဢ္ခိဢ္က်ဿဿ္

9. Staff Officer Civil Affairs  (SOCA)   ၀ဲၯက်ိၯခိဢ္

10. Senior Civil Affairs officer  (SCAO)  ကီဿ္ရ့ဢ္ခိဢ္

11. Civil Affairs Officer  (CAO)   ကီဿ္ဆဢ္ခိဢ္

12. Brigade          (BDE)          သုးက့

13. Brigadier        (BRIG)         သုးက့ခိဢ္

14. Brigade Major     (B.M)       သုးက့၀ဲၯဒဿးခိဢ္

15. Batallion    (B.N)    သုးရ့ဢ္

16. Commanding Officer    (C.O)   သုးရ့ဢ္ခိဢ္

ဟံးန့ဿ္အီၯလဿ ႃႃတဿ္မၯလိက့ၯကညီကလုာ္အဂ့ဿ္႗႗လဿခြံတီၯလံာ္တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯတဿ္သိဢ္လိ

လံာ္မိဿ္ပွဿ္အပူၯလီၯ.