ကညီကလုာ္ခိဢ္နဿ္လဿဘဢ္တဿ္သ့ဢ္ညါအီၯအကူာ္ (၁)

ကညီတဿ္စံဢ္စိၯသရဢ္ အူပညဢ္

(အဂ့ဿ္ဒီးအတဿ္ထံဢ္ )

လဿကီဿ္ပယီၯအဖီခိဢ္ ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့တဖဢ္ အတဿ္ထံဢ္အိဢ္၀ဲဒဢ္ခံမံၯလီၯ. တဿ္ထံဢ္ တဿတမံၯ မ့ဿ္၀ဲ ကီဿ္ပူၯ ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ အတဿ္ထံဢ္ ဒီး ထံဂုၯကီဿ္ဂၯ ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ အတဿ္ထံဢ္န႔ဢ္လီၯ. ကညီစိၯပီဿ္အထံဢ္ န႔ဢ္ဟဲထီဢ္အသးလဿ သရဢ္သခ့ဢ္ကိဢ္ဒီဢ္မဲ သရဢ္ဖးဒိဢ္လဿ အမ့ဿ္၀ဲ အူဘိလဢ္၊ အူသဢ္မႜဢ္ ၊အူစ့ၯမီဢ္၊ ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ ( ပၯမီခဢ္) ဖႜဢ္စိမိၯ မီၯသဢ္စ့ၯ ၊ တကိဿ္အူလဢ္ဘ့ၯဒီး အူသ့ဖ့ၯမႜ႔ဢ္သ့ဢ္တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ထံဂုၯကီဿ္ဂၯ အတဿ္ထံဢ္န႔ဢ္ ၀့ဿ္တကူဢ္ဖႜဢ္စိမိၯ မုဿ္ထီဢ္တဿ္စံဢ္စိၯ၀ဲၯလီဿ္ ပွၯကူဢ္ဘဢ္ကူဢ္သ့ မံးစတဿဢ္ လိဢ္ (သရဢ္ဒိဢ္လိဢ္) ဒီး အပ်ဲဿ္သ့ဢ္တဖဢ္ ပဢ္ ဃုာ္၀ဲဒဢ္လီၯ. ဒီကလုာ္တဿ္စံဢ္စိၯ အတဿ္ ထံဢ္ဒီး ထံဂုၯကီဿ္ဂၯအတဿ္ထံဢ္လီၯဆီလိာ္အသး တခါမ့ဿ္၀ဲ  ကီဿ္ပယီၯစးထီဢ္သးလဿတကီ ( ျမန္မာ အစ တေကာက ) ဒီး ကီဿ္ပယီၯ စးထီဢ္အသးလဿ သူဢ္ထီဢ္လဿဿ္ ( ျမန္မာအစ ေက်ာက္ထည္က) အ တဿ္ထံဢ္သ့ဢ္တဖဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ကညီတဿ္စံဢ္စိၯ သရဢ္ဒိဢ္ အူပညါ  ကြဲး၀ဲ ကညီတဿ္စံၯစိၯအံၯ ဒ္လဿအဖီလာ္ လဿဒီကလုာ္တဿ္ထံဢ္ အဖီခိဢ္ အ၀ဲ ပာ္အ၀ဲအဂံဿ္ထံးဒီးကြဲး၀ဲလီၯ. လဿအူပညဢ္ အတဿ္စံဢ္စိၯအံၯ ဘဢ္ဃး၀ဲဒီးကီဿ္ပယီၯဘူးဒး တဿ္ဘူဢ္တဿ္ဘါန႔ဢ္လီၯ.

ကညီတဿ္စံဢ္စိၯ သရဢ္အူပညဢ္ န႔ဢ္မ့ဿ္၀ဲ ပွၯဒူသထူဿ္ဖိ ကညီကလုာ္တဂၯလီၯ. အ၀ဲမ့ဿ္၀ဲ ကညီပွိဿ္ ဖိတဂၯလီၯ. လဿအူပညါတဿ္စံဢ္စိၯအပူၯ ကညီပွိဿ္ဖိ န႔ဢ္ စံး၀ဲလဿ ( တလဲကညီ‚တလဿၯ ကညီ) စွီၯကညီန႔ဢ္  ( ပယီၯကညီ) ကြ႔ဢ္ကညီန႔ဢ္စံး၀ဲလဿ  ယိၯဒိဢ္ကညီ တဿ္စံဢ္စိၯအံၯ ဘဢ္ထြဲလိာ္အသးဒီး ကႜဲဢ္ဖိကႜံ တဿ္စံၯစိၯ ကရ့ဢ္နံဢ္ ( ကယါ) န႔ဢ္လီၯ.

ကညီတဿ္စံဢ္စိၯ သရဢ္အူပညါအံၯ လဿညါမ့ဿ္၀ဲ ဘူးဒးသီခါတပါလီၯ. ကဲ၀ဲသီခါ အခါ ဃုသ့ဢ္ညါ၀ဲ တဿ္စံဢ္စိၯ အဂ့ဿ္လီၯ. တုၯ အဟးထီဢ္သီခါဒီး က့ၯထုးထီဢ္က့ၯ၀ဲ ကညီတဿ္စံဢ္စိၯတဘ့ဢ္အံၯလီၯ. အဃိန႔ဢ္ အူပညဢ္ ကဲထီဢ္၀ဲဒဢ္ ကညီတဿ္စံဢ္စိၯ သရဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ရ၀ံးဒိဢ္

အူပညါ ထုးထီဢ္၀ဲ အတဿ္စံဢ္စိၯတဘ့ဢ္အံၯဖဲ ၃၆ နံဢ္အတီဿ္ပူၯန႔ဢ္ ထုးထီဢ္၀ဲဒဢ္ခံဘ်ီလီၯ. တဿတဘ်ီ ဖဲ (၁၉၂၆) ခံဘ်ီတဘ်ီဖဲ  ၁၉၆၉ နံဢ္န႔ဢ္လီၯ. ထုးထီဢ္၀ဲလဿ ခံဘ်ီန႔ဢ္ဖဲ ၀့ဿ္တကူဢ္ ဖီခိဢ္ (၃၃) က်ဲ ဖဲ စြဲ လံာ္စဲးက်ံး အူထိရွ႕ဢ္ အအိဢ္အဃိ လဿရ၀ံးဒိဢ္ အပူၯန႔ဢ္ပာ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲ အတဿ္သးအိဢ္န႔ဢ္လီၯ.

ကညီဒီကလုာ္အံၯ ဒ္သိးဒီးတလဿၯ ပယီၯအသိး အ၀ဲသ့ဢ္အကစီၯပၯ အိဢ္စ့ဿ္ကီးဧါ  အတဿ္စိကမိဢ္ န႔ဢ္ဟဲထီဢ္အသးဖဲ လဲၯတုၯ၀ဲလဿကညီကီဿ္စဲဢ္အဆဿကတီဿ္အခါန႔ဢ္လီၯ. ဖဲအပူၯကြံာ္ ႏြံနံဢ္(၈) နံဢ္ အဆဿကတီဿ္ ယလဲၯဟးဒီးလံာ္တဿ္ကစီဢ္သရဢ္ အူသ့မီဢ္ဆူ ကီဿ္သူလ့ၯ ခဲကနံဢ္အံၯ ပွၯကိးလဿ ကညီကီဿ္စဲဢ္ ယလဲၯတုၯ လဿ ဒီနးကစဿဿ္လဿအိဢ္ယံၯဒီးကီဿ္ကရ့ဢ္ သဿတဿဢ္ ဖဲယလဲၯႏုာ္လီၯတုၯ ပွဿ္ယိာ္ပူၯအဆဿကတီဿ္ သုးယဲၯတယဲၯ လဲၯဆွဿ၀ဲပွၯန႔ဢ္လီၯ. လဿကစဿဿ္ဖးဒိဢ္ကဆူးန႔ဢ္ မ့ဿ္နီဿ္ကီဿ္ ကစီၯပၯ သူဢ္ထီဢ္အနီလီဿ္လံၯ တုၯခဲကနံဢ္အံၯ ပထံဢ္ဘဢ္ဒံး ကႜိၯဟီ ( က်ံုဳးေဟာင္း ) အူသ့မီဢ္ဒုးနဲဢ္ ယၯ ဒီး တဲဘဢ္ယၯ အဂ့ဿ္အဃိ ကညီကလုာ္အံၯ အိဢ္ဒီးအကစီၯပၯ သပွဿ္ကတဿဿ္လီၯ.

ကႜီဢ္တဲဢ္ကီဿ္ပယီၯကီဿ္ဆဿ ရမတံ၀့ဿ္န႔ဢ္မ့ဿ္စ့ဿ္ကိး၀ဲ ကညီကစီၯပၯ ကီဿ္ဆဿ၀့ဿ္တဖ်ဿဢ္အသိး ကညီ ကစီၯပၯ လဿ အနာ္၀ဲမုဢ္ကီၯလံဿ္အတဿ္စူဿ္တဿ္နာ္န႔ဢ္က့ၯဆီတလဲအသးဆူ တဿ္စူဿ္တဿ္နာ္ လဿအဂ့ၯ အဃိ တဿ္ခြဲးတဿ္ယာ္မ့ဿ္အိဢ္ဒီးယၯ ယအဲဢ္ဒီးဃုသ့ဢ္ညါအါထီဢ္ဘဢ္ဒံး ကညီဒီကလုာ္ တဿ္စံဢ္စိၯတဲစိၯ န႔ဢ္လီၯ. ဖဲအပူၯကြံာ္  ၁၉၆၄ နံဢ္ လါအီးကထိဘဿဢ္ အဆဿကတီဿ္န႔ဢ္ သရဢ္အူသ့မီဢ္ လဲၯဟး၀ဲဆူ ဖါအဢ္‚ လူဿ္ပ်ဲဿ္‚ ပဲၾကဳ၀့ဿ္တဖဢ္န႔ဢ္အပူၯ ယအဲဢ္ဒီးလဲၯဒီးဂုာ္က်ဲးစဿးဘဢ္ဆဢ္ မ့ဿ္လဿ တဿ္ဆဿကတီဿ္ တဟ့ဢ္ သါယၯ ဘဢ္အဃိ ယတလဲၯ ပဢ္ဃုာ္ဘဢ္န႔ဢ္လီၯ. 

ယမဿအတဲဘဢ္ ကဒါက့ၯယၯ ၀့ဿ္တဖဢ္န႔ဢ္ အတဿ္စံဢ္စိၯဒီး အ၀ဲဟ့ဢ္ဖးယၯလဿလံာ္တဘ့ဢ္န႔ဢ္လီၯ. ဖဲယဖးလံာ္တ ဘ့ဢ္အံၯ၀ံၯ အဆဿကတီဿ္လဿပ်ဿၯ ကညီကစီၯပၯတဖဢ္ အိဢ္ဆိးပဿတ့ဿ္တဿ္ဖဲ တဿ္လီဿ္ တဖဢ္န႔ဢ္ အဂ့ဿ္ယနာ္ယဲလီၯ. လံာ္တဘ့ဢ္အံၯ မ့ဿ္၀ဲ ကညီတဿ္စံဢ္စိၯအလံာ္ လဿအမံၯ တအိဢ္ဘဢ္ တ ဘ့ဢ္အံၯလီၯ.

တဿ္ဘ်ဴးတဿ္ဖွိဢ္ အိဢ္တ့ဿ္လဿ ကညီအဖီခိဢ္ သရဢ္ဖးဒိဢ္ အူပညါ အလံာ္ကညီတဿ္စံဢ္စိၯအံၯအပူၯ တဿ္ဂ့ဿ္တဖဢ္ဟ့ဢ္ဂံဿ္ဟ့ဢ္ဘါ၀ဲ  ဒ္သိးဒီး ကီဿ္ပယီၯကလုာ္ဒူဢ္အဖဢ္ ကအိဢ္ဃူအိဢ္ဖိးဒံးဒီပုဿ္၀ဲဿ္အသိး အါဒဢ္တဿ္တက့ဿ္မ့ဿ္ဒဢ္ ပာ္ဖ်ါထီဢ္၀ဲ ကညီဒီကလုာ္ အလုဿ္အလဿ္သကဲးပ၀းအဃိ လဿကြဲဿ္ကဘီအက ဒုအဖီလာ္အံၯ ဖဲလဿ တဿ္မၯ၀ဲ ၁၈ နံဢ္ ပွဲၯထီဢ္ ကီဿ္စဿဖွိဢ္အမူးဖးဒိဢ္အကတီဿ္ တဿ္ထုးထီဢ္အီၯကန႔ဿ္ အဂီဿ္ ဃ့ကညးထီဢ္ဃာ္၀ဲဒဢ္လဿ သရဢ္ အူသ့မီဢ္အအိဢ္န႔ဢ္လီၯ. သရဢ္ အူသ့မီဢ္တခီ ဃုာ္ဒီးကညီဒီ ကလုာ္တဖဢ္တကးဘဢ္ဃုာ္ဒီးကမ်ဿဿ္ပွၯမၯသကိးတဿ္ခဲလဿာ္အတဿ္ဘ်ဳးတဿ္ဖွိဢ္ အိဢ္ဒီးတဿ္ဘဢ္သး လဿ ကထုးထီဢ္၀ဲဒဢ္အဃိ ယစံးဘ်ဳးဘဢ္အီၯလဿ သူဢ္လဿသး လဿလံာ္တဘ့ဢ္အံၯ တဿ္ထုးထီဢ္အီၯဖဲ (သးသ ဟီဢ္လံာ္စဲးက်ံးတဿ္ထုးထီဢ္အလီဿ္) န႔ဢ္ ပထုးထီဢ္ဘဢ္အီၯအဂ့ဿ္န႔ဢ္လီၯ.

ဇြဲထိရွ႕ဢ္ (၁‚၂‚၁၉၆၅)
ဘဢ္တဿ္က်ိာ္ထံက့ၯအီၯလဿ (ကီဿ္သူလ့ၯ)